Công tác xử lý vi phạm đất đai: Bài học từ xã Vật Lại

Tại thôn Vật Phụ, xã Vật Lại có 15 trường hợp vi phạm lấn chiếm đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất và xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp nằm dọc tuyến quốc lộ 32, nhưng chưa được chính quyền địa phương xử lý kịp thời, dứt điểm. Để khắc phục các vi phạm về đất đai, TTXD trên địa bàn xã Vật Lại, UBND huyện Ba Vì đã thành lập Đoàn công tác nhằm rà soát, tổng hợp, thiết lập hồ sơ các trường hợp vi phạm… Qua quá trình rà soát, những trường hợp vi phạm Luật Đất đai tại xã Vật Lại chủ yếu xuất phát từ những nguyên nhân: Chính quyền địa phương buông lỏng công tác quản lý sử dụng đất, không có biện pháp ngăn chặn vi phạm kịp thời; nhận thức của người dân còn hạn chế, có những hộ gia đình cố tình vi phạm, tái phạm; việc kiểm tra, xử lý của chính quyền không quyết liệt, triệt để… Trong số 15 trường hợp vi phạm tại thôn Vật Phụ, có trường hợp thông qua công tác kiểm tra, rà soát, xác minh nguồn gốc và quá trình sử dụng đất thời điểm tháng 6-2013, UBND xã Vật Lại mới… thiết lập được biên bản, hồ sơ vi phạm đất đai, TTXD đối với các hộ này(?).

Gia đình ông Chu Văn Cường (thôn Vật Phụ) có thửa đất số 430, tờ bản đồ số 07, nguồn gốc là đất ao do ông cha để lại và thửa đất số 342 có nguồn gốc được Nhà nước giao (đều được cấp GCNQSD đất ao và đất nông nghiệp). Trong các năm 1995, 2004, 2010 và 2011, gia đình ông Cường đã đổ đất san nền trên tổng diện tích 645,5m2 ao và đất nông nghiệp, trong đó diện tích xây dựng các công trình nhà cấp 4 lợp mái tôn, lợp prô xi măng là 197,6m2. Gia đình bà Phùng Thị Én nhận thầu đất hồ Phe Bắc để thả cá từ năm 1987. Đến năm 2004 cũng đã tự ý đổ đất, san nền tổng diện tích 225m2, xây nhà cấp 4 và chuồng lợn trên diện tích 81m2… Ông Cường cho biết: "Trước đây, khi chúng tôi đổ đất, san nền, không thấy chính quyền địa phương nhắc nhở hay phạt vi phạm, nên đã bỏ tiền của, công sức xây nhà để ở. Đến năm 2013, sau khi xã thực hiện xác minh nguồn gốc đất, gia đình tôi mới nhận được biên bản xử phạt và quyết định cưỡng chế giải tỏa vi phạm của chính quyền…". Bà Phùng Thị Thanh Huyền, cán bộ địa chính xã Vật Lại thừa nhận "xã không có hồ sơ vi phạm của hộ gia đình ông Cường, bà Én từ những năm trước".

Có những trường hợp UBND xã Vật Lại đã lập biên bản, xử lý cưỡng chế giải tỏa vi phạm từ năm 2010, nhưng do công tác kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ nên một số hộ gia đình đã tái phạm, cố tình đổ đất, san nền, xây nhà trên đất nông nghiệp. Như gia đình ông Trần Văn Thắng, năm 2008 đã để cho con rể đổ đất lấp ruộng lúa, dựng lều làm bãi đóng gạch. Năm 2010, UBND xã Vật Lại tổ chức cưỡng chế. Đến năm 2012, gia đình ông Thắng lại tiếp tục làm 2 gian nhà cấp 4, nửa xây, nửa xếp gạch, lợp mái prô xi măng, láng nền xi măng cát và dựng lều bạt làm quán bán hàng, trên tổng diện tích 243m2. Gia đình ông Chu Đức Tùng cũng để cho người nhà đổ đất, san nền, xây nhà trên đất nông nghiệp được giao từ năm 2009 và bị cưỡng chế giải tỏa vi phạm năm 2010. Nhưng đến tháng 1-2013, ông Tùng lại xây nhà cấp 4, nhà chắn bằng nứa và cót, lợp mái tôn, diện tích 36m2. Gia đình bà Nguyễn Thị Tần nhận chuyển nhượng quyền sử dụng 158m2 đất nông nghiệp từ năm 2010 tại khu Cửa Đình, cũng đã đổ đất lấp ruộng, xây nhà cấp 4 lợp mái tôn với diện tích 150m2… Những trường hợp vi phạm còn lại diễn ra từ năm 1995 và chủ yếu tập trung vào các năm 2007, 2008, 2013 mới chỉ được UBND xã Vật Lại lập "Biên bản vi phạm hành chính về Luật Đất đai".

Sau khi kiểm tra, xác minh nguồn gốc và quá trình sử dụng đất của 15 hộ gia đình ở thôn Vật Phụ, tháng 6-2013, UBND xã Vật Lại thiết lập lại một loạt hồ sơ, lập biên bản, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vi phạm Luật Đất đai đối với các hộ này, đồng thời báo cáo UBND huyện Ba Vì. Tuy nhiên, quá thời hạn thực hiện quyết định, các hộ gia đình không tự giác tháo dỡ vi phạm. Tháng 12-2013, UBND huyện Ba Vì đã ra quyết định áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với 13 trường hợp, UBND xã Vật Lại ra quyết định đối với 2 trường hợp. Đến đầu tháng 1-2014, có 10/15 trường hợp đã tự tháo dỡ một phần công trình vi phạm. Từ ngày 9 đến 12-1-2014, thực hiện chỉ đạo của UBND huyện, các cơ quan chức năng huyện Ba Vì, UBND xã Vật Lại đã tổ chức lực lượng tiến hành cưỡng chế, tháo dỡ công trình vi phạm đổ đất, xây nhà đối với 14 trường hợp trên địa bàn thôn Vật Phụ.

Những vi phạm về quản lý đất đai tại xã Vật Lại (Ba Vì) đều có thể diễn ra ở các địa phương khác trên địa bàn thành phố, đa số nguyên nhân đều có điểm chung là từ sự buông lỏng công tác quản lý của chính quyền, nhận thức hạn chế của người dân... Bởi vậy, các địa phương, mà trước hết là cấp ủy, chính quyền cùng các tổ chức, đoàn thể phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tránh để xảy ra trường hợp vi phạm do người dân nhận thức hạn chế, thiếu hiểu biết về Luật Đất đai...