Công tác xét tặng giải thưởng Nhà nước sẽ đảm bảo tính công bằng

Ông Tô Văn Động -Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ VH,TT&DL

(HNMO)- Gần đây, báo chí đưa tin rất nhiều về việc “lùm xùm” trong việc Xét tặng xét tặng giải thưởng Giải thưởng nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh và xét tặng danh hiệu nghệ sỹ năm 2010 có sự thiếu minh bạch. Tuy nhiên, dưới góc độ là đơn vị cấp nhà nước, Bộ VH, TT&DL cũng đã có sự phản hồi với báo chí về vấn đề này.

Và “Công khai-công tâm – công bằng” đó là 3 yếu tố được ông Tô Văn Động, Chánh VP, người phát ngôn của Bộ VHTT&DL khẳng định sẽ được đảm bảo trong công tác xét tặng giải thưởng đang được tiến hành.

Bức xúc là điều bình thường

Mùa xét tặng Giải thưởng nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh và xét tặng danh hiệu nghệ sỹ gần như năm nào cũng có những ý kiến trái chiều, gây tranh cãi. Mùa bình xét năm nay, những bức xúc này còn lên cao hơn, đã có nhiều nhạc sỹ, nghệ sỹ đã viết đơn thư khiếu nại về việc ai xứng đáng, ai không xứng đáng nhận giải thưởng lên Hội Nhạc sỹ, và Bộ VH,TT&DL.

Cụ thể là lá đơn khiếu nại do 5 nhạc sĩ Đoàn Bổng, Đinh Quang Hợp, Ngọc Khuê, Thế Song, Lê Việt Hòa; hai nhà biên kịch là Phan Huyền Thư, Phan Thanh Tú đứng đơn gửi tới Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch về tính thiếu chính xác ở Hội đồng bình xét cấp cơ sở.

Khi được hỏi về vấn đề này, ông Tô Văn Động-Chánh VP, người phát ngôn của Bộ VHTT&DL khẳng định, đúng là Bộ VH,TT&DL có nhận được những đơn thư khiếu nại của các nghệ sỹ này. Nhưng về nguyên tắc, Hội đồng xét tặng cấp nào có đơn thư khiếu nại thì Chủ tịch Hội đồng cấp đó có trách nhiệm xem xét, trả lời. Khi nhận đơn thư được gửi tới Bộ VHTĐL, Bộ trưởng đều giao các cơ quan chức năng nghiên cứu, xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.

Tuy nhiên, ông Tô Văn Động cũng cho rằng, đây là việc hết sức bình thường, những kỳ xét tặng giải thưởng và danh hiệu trước đây Bộ cũng nhận được một số đơn thư và năm nay cũng vậy. Quan điểm của Bộ là mỗi người đều có quyền bày tỏ ý kiến của mình về các vấn đề mà họ quan tâm. Dĩ nhiên là sẽ vui hơn nếu các băn khoăn, thắc mắc được những người có liên quan trực tiếp trao đổi và đồng thuận, tránh đơn từ khiếu nại không cần thiết.

Giải thưởng sẽ được bình xét theo đúng quy chế

Có nhiều ý kiến băn khoăn lo lắng về tính minh bạch của giải thưởng khi Hội nhạc sĩ khẳng định rằng: Hội đồng cơ sở do Bộ quyết định chứ không phải do Hội Nhạc sĩ quyết định. Tuy nhiên, về vấn đề này ông Tô Văn Động cho rằng, điều quan trọng là kết quả đề cử của các Hội đồng có bảm đảm nguyên tắc, đúng quy định hay không, có thực sự công khai, công tâm, công bằng hay không.

Việc xét tặng danh hiệu phải được tiến hành theo quy định, qua nhiều cấp. Không phải kết quả Hội đồng cấp dưới đưa lên là Hội đồng cấp trên đương nhiên công nhận. Hội đồng cấp trên xem xét, đánh giá kết quả đề cử của Hội đồng cấp dưới và có quyền bác kết quả đề cử của Hội đồng cấp dưới khi có đủ thông tin và căn cứ chứ không thể bình chọn bừa được.

Không thể dựa trên tình cảm riêng để đưa vào danh sách một cách vô lối được. Khi đã là thành viên Hội đồng thì đã là thành viên của một tập thể. Và theo nguyên tắc, các Hội đồng làm việc theo nguyên tắc thiểu số phải phục tùng đa số, phải tuân thủ quy chế làm việc của Hội đồng và các quy định của pháp luật.

Còn về các thành viên của Hội đồng cấp cơ sở cũng được tiến hành theo quy định. Và chúng ta có trách nhiệm tin tưởng vào sự làm việc của họ. Có thể có cá nhân thành viên nào đó dư luận có ý kiến này khác nhưng một Hội đồng thì tôi không tin có việc không minh bạch.

NSND Y Moan đã được Hội đồng Nhà nước xét đặc cách vì những cống hiến của ông trong sự nghiệp âm nhạc.

Quy chế bình xét sẽ linh hoạt

Theo quy chế xét tặng, khi các nghệ sỹ lọt vào danh sách bình chọn giải thưởng Nhà nước, thường phải có đủ tiêu chuẩn bao nhiêu huy chương tại các kỳ liên hoan, tuy nhiên có một số nghệ sỹ có ảnh hưởng lớn đến cộng đồng, thì Hội đồng bình xét sẽ áp dụng linh hoạt để xét trao tặng đặc cách, nhưng vẫn trong phạm vi điều chỉnh của các quy định về thi đua, khen thưởng, việc xét tặng này đương nhiên phải thực hiện theo các quy định của pháp luật về thi đua khen thưởng. Cụ thể vừa qua, Bộ VH,TT&DL cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch nước đặc cách trao tặng danh hiệu Nghệ sỹ Nhân dân cho ca sỹ Y Moan. Và trong những trường hợp này, Hội đồng càng phải làm việc cẩn trọng hơn. Danh hiệu Nhà nước trao tặng là rất đáng quý nhưng sự mến mộ của công chúng cũng rất đáng quý.

Hội đồng Nhà nước sẽ có tiêu chí bình xét cụ thể

Mặc dù theo Thông tư 06/2010 quy định về tiêu chí bình xét các Danh hiệu Nhà nước, tuy nhiên do văn hóa là yếu tố không định lượng được bằng những con số rõ ràng, nên dẫn đến những tranh cãi nảy sinh ngoài ý muốn. Năm nay, Bộ sẽ dự kiến sẽ quy đổi từng tiêu chí ra thành từng điểm nhỏ, sau đó sẽ áp dụng vào việc bình xét để đảm bảo tính chính xác, công tâm ở mức cao nhất.

Ví dụ, trong một tác phẩm điện ảnh, Bộ sẽ xác định vai trò của các cá nhân được xem xét trong việc xét tặng thưởng danh hiệu Nghệ sỹ Nhân dân, Nghệ sỹ Ưu tú, các thành phần chính tham gia cùng một tác phẩm điện ảnh gồm: Đạo diễn, Quay phim, Họa sỹ thiết kế, Đạo diễn âm thanh, Diễn viên chính, Họa sỹ chính (phim hoạt hình), Họa sỹ động tác (phim hoạt hình), Diễn viên phụ, Họa sỹ hóa trang và Người làm ánh sáng.

Và khi việc quy đổi lượng hóa chưa hoàn thành thì Hội đồng cấp cơ sở vẫn sẽ dựa theo Thông tư 06/2010. Dự kiến Hội đồng Nhà nước sẽ hoàn thành và áp dụng những quy chuẩn mới trong việc xét tặng này từ tháng 8/2011.