"Con thuyền": Hiện tượng văn học thế giới đến Việt Nam

Nếu như người yêu văn học Việt Nam chỉ mới được biết đến Linda Lê, Lê Thị Diễm Thúy, Andrew Lam như là các tác giả gốc Việt nổi danh trên văn đàn thế giới, thì Nam Lê là một cái tên hoàn toàn mới mẻ, nhưng đang được xếp vào danh sách những nhà văn trẻ nổi danh nhất thế giới. Sinh ra trong một gia đình tại Rạch Giá, cùng gia đình sang Malaysia rồi sau đó định cư tại Australia. Nam Lê tốt nghiệp ĐH Menbourne với hai bằng cử nhân văn chương và cử nhân luật loại ưu, trở thành một luật sư trẻ. Tình yêu văn chương luôn âm ỉ cháy trong Nam Lê, khiến anh có một ngã rẽ quan trọng trong cuộc đời mình. Năm 2004, Nam Lê tham gia trại sáng tác ở Iowa (Mỹ) và lấy bằng cao học trong lĩnh vực Sáng tác văn chương. Anh được nhận vào làm biên tập viên cho Tạp chí Harvard Review - một tạp chí văn học uy tín nhất của Mỹ. Cho tới năm 2006, "Con thuyền" - truyện ngắn đầu tay của Nam Lê mới được xuất bản. Năm 2008, Nam Lê trở về Australia xuất bản tập truyện ngắn lấy tác phẩm "Con thuyền" làm tựa đề chung. Cuốn sách nhanh chóng nhận được hết giải thưởng này tới giải thưởng khác tại Australia và thế giới. Nam Lê trở thành nhà văn trẻ được yêu thích nhất tại Mỹ.

"Con thuyền" xuất bản tại Việt Nam dày 400 trang, do hai dịch giả Thiên Nga và Thuần Thục dịch, NXB Hội nhà văn và Nhã Nam thực hiện. Đọc "Con thuyền", độc giả có cảm giác đang thực hiện một chuyến viễn du cùng con thuyền, qua các vùng đất, các câu chuyện, những phận người. Đó là một Iowa, New York chất chứa bao đớn đau trong một câu chuyện nhẹ tênh, được dẫn dắt tự nhiên - "Tình yêu và danh dự và thương hại và kiêu hãnh và cảm thông và hy sinh", tới câu chuyện ở "Hiroshima" hay "Tehran" trong một đêm đầy bức bối…

Từ truyện ngắn đầu tay "Con thuyền" viết khi mới 28 tuổi đến cả tập truyện đã cho thấy một Nam Lê chín chắn, tinh tế và sâu sắc hơn. Các tác phẩm được viết với văn phong tự nhiên, chặt chẽ, giống như là tác giả đang kể lại một câu chuyện có thực với đầy đủ diễn biến, tình tiết, thậm chí cả không gian, thời gian mà chính anh đã trải qua. Nhưng cũng không vì tính tự nhiên mà các câu chuyện kém phần sâu sắc. Ở mỗi truyện ngắn, người đọc lại bắt gặp những suy tư, trăn trở của một con người, một phận người, một thế hệ, hay là cả một cộng đồng người.

Nam Lê đưa vào các truyện ngắn của mình không ít câu chuyện của chính anh. Đặc biệt với truyện ngắn "Con thuyền", có lẽ được lấy cảm hứng từ chuyến vượt biên năm 1978 của gia đình. Anh miêu tả một cậu bé 6 tuổi ốm yếu tên Trường với cặp mắt sâu thẳm, u buồn, với những nét suy tư của một cụ già cùng hàng trăm con người trên con thuyền bị chết máy trong chuyến vượt biên. Dù rời Việt Nam từ lúc mới 3 tháng tuổi, song trong các sáng tác này, người đọc đều thấy phảng phất văn hóa Việt Nam. Những nhân vật của truyện có các tên Việt như Mai, Quyên, Trường. Lời thoại xuất hiện nhiều câu ca dao tục ngữ Việt Nam. Thậm chí Nam Lê còn đưa cả một đoạn trích trong "Chinh phụ ngâm" vào tác phẩm.

Độc giả Việt Nam mới được biết tới "Con thuyền" bản tiếng Việt cuối tháng 11 này. Song trước đó, "The boat" đã nhận được gần 70 giải thưởng lớn nhỏ, trong đó có các giải thưởng văn học quốc tế danh giá như giải Dylan Thomas Prize (2008), U.S, National Book Foundation (2008), Australian Prime Herald Best Young Novelist (2008), PEN/ Malamud for Excellence (2010)…