Có nên công nhận tố cáo qua email, điện thoại?

Hơn 59% đơn tố cáo sai

Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết, trong cơ quan soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tố cáo hiện có hai luồng ý kiến về hình thức tố cáo. Luồng ý kiến thứ nhất cho rằng, chỉ nên quy định hai hình thức là tố cáo bằng đơn thư và tố cáo trực tiếp, để xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo.

Luồng ý kiến thứ hai cho rằng, ngoài hai hình thức này, dự thảo luật cần quy định bổ sung các hình thức tố cáo như bằng fax, email, điện thoại (thường là nặc danh) để tạo điều kiện cho người tố cáo thực hiện quyền tố cáo, qua đó kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm. “Tuy nhiên, Chính phủ thống nhất theo loại ý kiến thứ nhất, trong đó phải xác định rõ danh tính của cá nhân, nhóm cá nhân đứng ra tố cáo” - Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết.

Lý do theo ông Phan Văn Sáu, những năm qua, các cơ quan nhà nước mới giải quyết được 87,4% tổng số đơn tố cáo có danh. Trong khi đơn, thư tố cáo không đúng sự thật rất nhiều: Hơn 59% tố cáo sai và trên 28% tố cáo có đúng, có sai. Nếu luật quy định mở quá rộng hình thức tố cáo, bộ máy sẽ "phình to", việc xác định người tố cáo ở đâu sẽ gặp khó khăn.

Cần nghiên cứu, bổ sung quy định

Câu chuyện nên hay không nên tiếp nhận đơn, thư tố cáo qua email, tin nhắn, điện thoại, fax nhận được nhiều ý kiến. Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết: “Có nhiều người gửi tin tố cáo người khác cho tôi nhưng không rõ danh tính nên không biết tin tố cáo là sự thật hay vu khống, bôi nhọ cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nhiều tin tố cáo được viết với lời lẽ nặng nề, quá khích..., khiến người tiếp nhận bị ức chế, trong khi đó người tố cáo lại không phải chịu trách nhiệm về hành vi này”.

Từ thực tiễn, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt nhận định, nếu không xử lý, giải quyết đơn, thư tố cáo nặc danh (thường sử dụng điện thoại, email, tin nhắn... làm phương tiện) sẽ không khuyến khích người dân đứng ra tố cáo vì sợ bị trù dập, trả thù. Nhưng nếu giải quyết cả đơn, thư tố cáo nặc danh trong điều kiện hiện nay cũng gặp khó khăn, bởi khó xác thực thông tin, nhất là khi một số đối tượng đứng ra tố cáo với chủ ý tung tin thất thiệt.

Tuy nhiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phạm Trí Thức cho biết, có ý kiến trong Thường trực Ủy ban phản ánh, thời gian qua, nhiều nội dung tố cáo qua điện thoại khá chính xác.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga: Luật Phòng, chống tham nhũng đã quy định "Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi để công dân tố cáo trực tiếp, gửi đơn tố cáo, tố cáo qua điện thoại, tố cáo qua mạng thông tin điện tử và các hình thức khác theo quy định của pháp luật” (Khoản 1, Điều 65). Bộ luật Tố tụng Hình sự cũng nêu, tin báo tố giác tội phạm có thể bằng lời hoặc văn bản chứ không cần đơn từ kiến nghị và các cơ quan phải tiếp nhận.

Cùng quan điểm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Sỹ Cương cho rằng, trong số các đơn, thư tố cáo nặc danh có tố cáo sai và có cả loại đưa ra chứng cứ đầy đủ, rõ ràng. Vấn đề của đơn tố cáo nặc danh thường là vì sợ bị trù dập, đe dọa, chưa kể có trường hợp biết vi phạm nhưng không có bằng chứng trong tay. Do vậy, nếu không tiếp nhận những đơn tố cáo nặc danh có địa chỉ vi phạm, đưa ra chứng cứ rõ ràng, thì phải chăng chúng ta đang “né tránh” vi phạm?

Những phân tích trên cho thấy, nếu dự luật không mở ra hình thức tố cáo khác sẽ mâu thuẫn với Luật Phòng, chống tham nhũng và Bộ luật Tố tụng Hình sự. Hơn nữa, trong bối cảnh chúng ta đang đẩy mạnh xây dựng Chính phủ điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, nếu không để người dân thực hiện quyền tố cáo qua các hình thức thông tin thông dụng là chưa phù hợp. Thực tế nhiều năm nay, Ban Nội chính Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương và Thanh tra Chính phủ, khi nhận được đơn, thư nặc danh vẫn tiến hành xác minh tính chính xác.

Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng, Thanh tra Chính phủ cần nghiên cứu, bổ sung quy định việc gửi tố cáo qua điện thoại, thư điện tử, fax và cả thông tin trên báo chí là nguồn tin ban đầu; nếu có cơ sở, chứng cứ đầy đủ, rõ ràng (tài liệu, vật chứng, ảnh, đoạn băng ghi hình, ghi âm) tiến hành theo dõi, xác minh, làm rõ để không bỏ lọt tội phạm.