Có ai vì người hâm mộ?

Chẳng qua cũng chỉ vì... mình

Đầu tháng 10 vừa qua, Bộ Thông tin - Truyền thông có công văn đề nghị Hiệp hội Truyền hình trả tiền Việt Nam giữ vai trò đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của các đơn vị cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền, chủ động bàn bạc, thống nhất với các hội viên để có phương án phối hợp nhằm có được BQTH với giá hợp lý.

Trước đó, AVG - một đơn vị cung cấp dịch vụ truyền hình mới nổi cũng gửi công văn đến các nhà đài, đề nghị phối hợp trong việc mua BQTH Giải bóng đá Ngoại hạng Anh để không cho nước ngoài trục lợi. Đề nghị này đã được phía VTC chia sẻ, còn các đơn vị cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền lớn khác như SCTV, VCTV, VSTV (K+) hay VTV, Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội... không có động thái rõ ràng.

Phải đến cuộc họp lần đầu giữa các đài, do Hiệp hội Truyền hình trả tiền Việt Nam triệu tập vào ngày 16-10, Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội mới cùng chia sẻ quan điểm chỉ nên có một đầu mối đứng ra đấu thầu và phía được tín nhiệm là VTV. Đứng trước sự tín nhiệm này, VTV viện dẫn hàng loạt khó khăn, khẳng định việc tiến hành hợp tác ở thời điểm đó là muộn.

Thực ra, không khó lý giải cho sự chần chừ của VTV, bởi đằng sau câu chuyện BQTH là cuộc đấu nóng bỏng giữa các nhà đài. Việc AVG rồi VTC nhiệt tình kêu gọi hợp tác mua BQTH chưa chắc vì lợi ích chung cũng như quyền lợi của người hâm mộ, mà vì đơn vị mình trước tiên. Bởi lẽ, BQTH Giải bóng đá Ngoại hạng Anh hiện là món hàng đắt đỏ, vượt ngoài tầm với của rất nhiều đơn vị. Ông Ngô Thanh, Phó ban Thể thao - Giải trí Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội tiết lộ rằng, đài này đã bỏ ra 650.000 USD để mua BQTH Giải bóng đá Ngoại hạng Anh mùa trước, nhưng nay, nếu được mua với đúng giá trên thì họ cũng phải lắc đầu vì không đủ tiền. Ông Lê Văn Phú, Trưởng phòng TDTT Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh cũng nói rằng, chi phí của đài có hạn và họ sẽ không mua bằng mọi giá.

Điều này cũng đúng với AVG và VTC. VTC từng phá giá để mua bản quyền trong 3 mùa giải (2007-2010) với giá 4 triệu USD, nhưng hiện không đủ tiềm lực để làm chuyện tương tự. Nói như Phó Giám đốc VTC Vũ Quang Huy thì các đài mới thường đầu tư cho thể thao để lấy thương hiệu, nhưng sau đó thì thể thao lại trở thành gánh nặng đối với họ và VTC đang ở trong giai đoạn này. AVG cũng đã qua giai đoạn đầu tư ''sốc'' thời kỳ đầu, nên cách tiếp cận BQTH thể thao hiện nay khá dè dặt.

Điểm chung của cả bốn đơn vị đề nghị VTV gánh vác trọng trách là đều không đủ khả năng một mình thâu tóm bản quyền giải đấu trên. Chỉ khi có một đơn vị đứng ra mua bản quyền cho cả thị trường Việt Nam rồi chia ra các "miếng" nhỏ thì các đơn vị này mới đủ sức mua lại. Tức là họ cũng muốn hướng cuộc chơi theo cách có lợi cho mình.

Cầm chắc người thua là khán giả!

Theo các chuyên gia, BQTH Giải bóng đá Ngoại hạng Anh mùa tới sẽ có giá khoảng 25-30 triệu USD cho thị trường Việt Nam. Đây là số tiền quá lớn mà nếu chỉ một đơn vị truyền hình trong nước đứng ra ''ôm'' thì cầm chắc khả năng lỗ. Cũng theo đánh giá chung thì ở Việt Nam chỉ có VTV và một "ông lớn" khác đang nhăm nhe nhảy vào lĩnh vực truyền hình là đủ sức ôm trọn miếng bánh này.

Nếu VTV có bản quyền, chưa chắc đó là tin vui cho người hâm mộ, bởi họ đứng ra mua chung cho ba ''đứa con'' của mình là VCTV, K+ và SCTV. Nếu như SCTV, VCTV đều có trên dưới 1 triệu thuê bao và có thể tự đứng vững thì ''đứa con út'' K+ vốn được đầu tư rất lớn lại chưa được như kỳ vọng. Thế nên, nếu VTV thắng thầu thì điều dễ xảy ra là ''đứa con út'' sẽ tiếp tục được ưu ái ''ôm'' những gói độc quyền kiểu như Super Sunday như ba mùa giải qua.

Rất khó dự đoán kịch bản nào sẽ diễn ra. Khả năng một đơn vị nước ngoài thắng thầu là không nhỏ, bởi cả MP & Silva lẫn News Corporation của ông trùm truyền thông Rupert Murdoch (sở hữu kênh ESPN và Star Sports) đều là đơn vị có ''máu mặt'' trên thế giới. VTV đấu giá BQTH thông qua đối tác lớn là Canal Plus, nhưng chưa chắc thắng hai "ông lớn" kia. Nếu News Corporation thắng thầu thì đó có thể là kết thúc có hậu, bởi người hâm mộ Việt Nam có thể xem thông qua ESPN và Star Sports, còn các nhà đài cũng đỡ tốn tiền.

Còn nếu MP & Silva lại thắng thì đúng là cơn ác mộng thật sự, bởi khi đó đơn vị này sẽ lại lợi dụng sự đối đầu giữa các đài để chia nhỏ miếng bánh ra rồi bán lại với giá cắt cổ. Khi đó, cũng giống ba năm trước, chẳng ai thiệt hơn là nhân dân. Thế nhưng, điều đó cũng chưa đáng ngại bằng việc một "ông lớn" trong nước, hiện khá "kín tiếng", thâu tóm được BQTH lấy đó như một cách ra mắt ấn tượng với người xem. Sẽ lại có một "nỗi ác mộng K+" tiếp theo và người hâm mộ phải tự bỏ đầu thu đang có, mua một đầu thu mới với giá không hề rẻ nhằm thỏa mãn niềm đam mê của mình. Tất nhiên, trong trường hợp này thì cả thị trường truyền hình lẫn quyền lợi của người hâm mộ đều bị ảnh hưởng nặng nề.

Lẽ nào việc nhỏ cũng cần Chính phủ "ra tay"?

Khi các đài trong nước đối đầu, phần thua ắt thuộc về chúng ta, quyền lợi chính đáng của khán giả bị ảnh hưởng. Chỉ khi các nhà đài thống nhất không mua bản quyền với giá quá cao thì vấn đề này mới được giải quyết. Thế nhưng, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, khi mà sự tồn tại, phát triển của đơn vị này là rào cản với đơn vị khác thì việc đạt được một giải pháp hài hòa được cho là khó xảy ra. Nếu các đài hành động theo đúng lời nói "cửa miệng" là lấy việc phục vụ đông đảo công chúng là mục tiêu hoạt động thì đã không xảy ra chuyện độc quyền BQTH trong các mùa bóng trước. VTV, tất nhiên, cũng có cái lý của mình, họ thừa hiểu rằng các đài khác đề đạt nguyện vọng với VTV chẳng qua là do hầu bao đã cạn không đủ tiềm lực cạnh tranh trực tiếp. Nếu còn trong giai đoạn "rủng rỉnh", cần khuếch trương thương hiệu hoặc nhắm tới những món lợi khác thì các đài chẳng phải cầu cạnh VTV, thậm chí là sẵn sàng "thịt" ngay "ông anh cả".

Bây giờ, điều mà người hâm mộ mong mỏi nhất là các đài hãy nói và làm vì quyền lợi của người hâm mộ, thay vì nói một đằng làm một nẻo. Xét trên quyền lợi của nhân dân, chẳng nhẽ một việc "nhỏ" như mua BQTH bóng đá cũng cần phải có Chính phủ đứng ra dàn xếp, định hướng để các nhà đài hành động sao cho xứng với đồng tiền thuế mà dân bỏ ra?