Chuyển đổi hoạt động theo hướng ''Chính quyền là một tổng thể thống nhất''

Xác định tầm nhìn, mục tiêu phát triển

- Xin Bộ trưởng cho biết ý nghĩa và tầm quan trọng của việc triển khai Luật Quy hoạch thời kỳ 2021-2030?

- Luật Quy hoạch và 73 luật, pháp lệnh được sửa đổi, bổ sung có liên quan đến quy hoạch được Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV thông qua, có hiệu lực từ tháng 1-2019, đã tạo ra sự thay đổi toàn diện, sâu sắc về thể chế, tư duy, phương pháp và nội dung của công tác quy hoạch. Đồng thời cũng đòi hỏi và từng bước dẫn đến các thay đổi về quản lý nhà nước, vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phù hợp với tình hình thực tiễn và các thông lệ quốc tế.  

Quy hoạch theo cách tiếp cận tích hợp đa ngành quy định tại Luật Quy hoạch đề cao tính thống nhất trong quản lý nhà nước, đề cao liên kết ngành, liên kết vùng, khắc phục tình trạng quản lý chia cắt, cục bộ và cát cứ về mục tiêu phát triển, không gian phát triển, nguồn lực phát triển.

Trong bối cảnh cả nước bước vào năm đầu tiên thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, các bộ, ngành, địa phương đang tập trung lập đồng thời các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030. Đây là cơ hội lớn để xác định tầm nhìn, mục tiêu phát triển, sắp xếp, phân bổ không gian phát triển đất nước và từng địa phương một cách bài bản, khoa học; mở ra những cơ hội, không gian phát triển mới; phát huy hiệu quả các nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững...

Sau khi được phê duyệt, hệ thống quy hoạch quốc gia được lập theo Luật Quy hoạch và các quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành thời kỳ 2021-2030 sẽ thay thế cho 19.285 quy hoạch các loại phải lập trước khi Luật Quy hoạch được ban hành.

- Sau hơn 2 năm có hiệu lực thi hành (từ ngày 1-1-2019), những kết quả lớn nhất trong việc triển khai Luật Quy hoạch là gì, thưa Bộ trưởng?

- Dưới sự chỉ đạo quyết liệt và sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai Luật Quy hoạch và đạt được 5 kết quả chính sau đây:

Thứ nhất, về hoàn thiện thể chế, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Quy hoạch, các luật, pháp lệnh có liên quan đến quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền ban hành cơ bản đầy đủ và đồng bộ, tạo hành lang pháp lý cần thiết để triển khai công tác quy hoạch thời kỳ mới.

Thứ hai, việc lập các quy hoạch theo Luật Quy hoạch đã đạt kết quả bước đầu quan trọng. Theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương, dự kiến trong năm 2021 sẽ có 19/38 quy hoạch ngành quốc gia, 1/6 quy hoạch vùng, 26/63 quy hoạch tỉnh hoàn thành và trình thẩm định; các quy hoạch còn lại sẽ được hoàn thiện và trình thẩm định trong năm 2022. 

Thứ ba, các bộ, ngành, địa phương đã từng bước chuyển đổi hoạt động quản lý nhà nước phù hợp quy định của Luật Quy hoạch, theo hướng “Chính quyền là một tổng thể thống nhất”, tăng cường phối hợp, chia sẻ thông tin liên ngành, liên cấp. Các bộ, ngành, địa phương đã bãi bỏ các quy hoạch về hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ cụ thể; thay thế bằng các điều kiện, tiêu chuẩn, quy chuẩn, góp phần đơn giản hóa điều kiện kinh doanh cho doanh nghiệp, nhà đầu tư và tạo dựng môi trường đầu tư, kinh doanh công bằng, thông thoáng.

Thứ tư, chất lượng quy hoạch từng bước được cải thiện thông qua quy trình lập quy hoạch dựa trên cách tiếp cận tích hợp đa ngành và áp dụng các công nghệ tiên tiến; khắc phục được sự chồng chéo, xung đột giữa các quy hoạch riêng lẻ.

Thứ năm, công tác giám sát, đánh giá thực hiện quy hoạch ngày càng được chú trọng, trong đó Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch đang được xây dựng sẽ bảo đảm công khai, minh bạch thông tin, dữ liệu về quy hoạch cho mọi người dân; hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý, xúc tiến và thu hút đầu tư.

Vượt thách thức, chủ động đón cơ hội

- Thực tế, có địa phương còn lúng túng khi nghiên cứu quy hoạch theo hướng tích hợp đa ngành. Đây có phải là thách thức khi triển khai Luật Quy hoạch, thưa Bộ trưởng?

- Có nhiều thách thức, khó khăn. Một là, một số văn bản hướng dẫn chi tiết các luật, pháp lệnh có liên quan đến quy hoạch chậm được ban hành; một số quy định chưa có sự thống nhất với quy định của pháp luật về quy hoạch, gây khó khăn trong việc lập, thẩm định quy hoạch.

Hai là, nhiều địa phương còn lúng túng trong triển khai các quy định mới của Luật Quy hoạch, đặc biệt là phương pháp lập quy hoạch theo cách tiếp cận tích hợp đa ngành. Việc lập quy hoạch tỉnh theo phương pháp mới dự kiến sẽ tích hợp nội dung khoảng 50 loại quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực trước đây... 

Ba là, tiến độ lập quy hoạch thời kỳ 2021-2030 tuy đã được đẩy nhanh trong thời gian gần đây, nhưng còn chậm so với yêu cầu của thực tiễn.

Bốn là, việc phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong công tác quy hoạch vẫn còn hạn chế. Thông tin, cơ sở dữ liệu về quy hoạch chưa được xây dựng đồng bộ.

Năm là, diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 đã làm ảnh hưởng đến công tác khảo sát thực trạng, thu thập số liệu, tham vấn ý kiến, gây khó khăn cho việc huy động các chuyên gia, đặc biệt là các tổ chức quốc tế.

Đặc biệt, việc triển khai Luật Quy hoạch đòi hỏi và dẫn đến sự thay đổi về vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường và phương thức quản lý theo hướng “Chính quyền là một tổng thể thống nhất”, cũng là vấn đề mới.

- Việc tích hợp các quy hoạch góp phần tạo dựng môi trường kinh doanh công bằng, thông thoáng hơn. Vậy những cơ hội mới sẽ là gì, thưa Bộ trưởng?

- Việc tổ chức lập đồng thời các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021-2030 là cơ hội lớn để xác định tầm nhìn, mục tiêu phát triển, sắp xếp, phân bổ không gian phát triển đất nước một cách bài bản, khoa học nhằm khai thông và tận dụng tối đa các nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Triển khai Luật Quy hoạch giúp khắc phục được sự chồng chéo, xung đột giữa các quy hoạch riêng lẻ; nâng cao sự gắn kết giữa chiến lược - quy hoạch - kế hoạch - đầu tư; mở ra các cơ hội, không gian phát triển mới, hình thành các ngành nghề đầu tư, kinh doanh mới; bảo đảm mục tiêu phát triển cân đối, hiệu quả, bền vững giữa các ngành, vùng lãnh thổ và cả nước.

- Bộ trưởng có thể cho biết phải làm gì để việc nghiên cứu, lập quy hoạch bảo đảm tiến độ, hiệu quả?

- Chúng tôi đã đề xuất thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về quy hoạch do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban trên cơ sở nâng cấp, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và trách nhiệm của Hội đồng Quy hoạch quốc gia.

Theo tôi, cần tránh tư duy cát cứ, lợi ích cục bộ. Cần đánh giá và phát huy đầy đủ tiềm năng, lợi thế cạnh tranh, thuận lợi cũng như khắc phục khó khăn của các địa phương. Trong quá trình lập quy hoạch phải có tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới; kết hợp hài hòa kinh nghiệm quốc tế với điều kiện thực tiễn của Việt Nam, giữa kiến thức, kinh nghiệm của cả cán bộ quản lý với năng lực của đơn vị tư vấn lập quy hoạch.

Chúng ta đã đặt ra những khát vọng và mục tiêu to lớn vào các dấu mốc lịch sử năm 2030 và 2045. Vì vậy, việc lập quy hoạch lần này là một bước giúp Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu đó. 

- Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!