Chưa thấy “trẻ” đã thấy “già”

Festival Nhiếp ảnh trẻ do Bộ VH-TT&DL chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức, nhằm tạo sân chơi cho những bạn trẻ yêu nhiếp ảnh với tinh thần "khuyến khích bước vào cuộc chơi sáng tạo nhiếp ảnh với nội dung phong phú và hình thức nghệ thuật mới mẻ, mang giá trị nghệ thuật cao". Ban tổ chức cũng hy vọng tìm ra được lớp nghệ sĩ kế cận cho nhiếp ảnh Việt Nam, hoặc hướng dẫn và bồi dưỡng những "tay máy" triển vọng bước vào chuyên nghiệp. Ở lần tổ chức đầu tiên, chủ đề được đưa ra là: "Thế hệ trẻ Việt Nam - đất nước và phát triển".

Sau hơn 3 tháng phát động, Festival nhận được 3.054 bức ảnh đơn của 527 tác giả từ 58 tỉnh, thành trên cả nước tham dự. Con số và quy mô phủ rộng của một liên hoan dành cho những người trẻ như vậy là dấu hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, điều đáng nói nhất là về chất lượng. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Thanh, thành viên Hội đồng nghệ thuật cũng phải thú thật: "80% ảnh không bám vào tiêu chí của Festival. Hầu hết chúng đều mang tính sắp đặt, bắt chước, sự "già", "cũ"… bắt gặp ở mọi yếu tố của một bức ảnh".

Quả thật, lướt qua 206 bức ảnh được cho là tốt nhất trong hơn 3.000 bức dự thi, được đem ra trưng bày, người xem không khỏi có cảm giác như bước vào nhiều triển lãm của những người đứng tuổi từng diễn ra bao năm qua. Những đề tài muôn thuở: Em bé vùng cao, phong cảnh núi rừng, phiên chợ, làng nghề, thuyền đánh cá, công nhân hăng say làm việc… lặp lại một cách đơn điệu, thậm chí sự bắt chước ấy còn khá non nớt. Ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật nhiếp ảnh và Triển lãm, cơ quan trực tiếp tổ chức Festival nhận xét: "Với một liên hoan nhiếp ảnh trẻ, Ban tổ chức nới rộng khá nhiều tiêu chí để khuyến khích sự đột phá, sáng tạo nhưng có vẻ các tác giả vẫn chọn cách thức an toàn, chỉn chu. Phần lớn tác phẩm dự thi chưa phản ánh được hơi thở của thời đại, với những chuyển động đáng có ở tuổi trẻ".

Với nhiều người, tạm chấp nhận được là bộ 21 ảnh được trao giải thưởng trong Festival lần này. Có thể thấy, Hội đồng nghệ thuật cũng gạn được một vài "tín hiệu" đúng lứa tuổi ở các tác phẩm để tùy mức độ phân định giải thưởng. Giải nhất là tác phẩm "Sắc màu thời đại mới" của tác giả trẻ nhất được giải - Vương Thùy Giang, sinh năm 1992, đang sinh sống tại Hà Nội. Bức ảnh chụp chính diện một khu trường học mới xây với những ô cửa hiện đại, nhiều màu sắc mà như tác giả lý giải: "Muốn thể hiện đất nước phát triển thì nhìn vào kiến trúc, ở đây có hiện đại, có sự trẻ trung, sinh động, có những sự nối dài cuộc sống". Tuy nhiên, nhiều ý kiến nhận xét bức ảnh vẫn hơi cứng, thiếu chiều sâu với những câu chuyện cuộc sống phía sau các ô cửa. Tác phẩm giải nhì "Vui chơi bên bức tường tuổi thơ" của Nguyễn Hữu Thông (Bắc Giang) có toát lên sự "trẻ" là bởi các nhân vật ở vùng cao chơi trò dân gian bằng quả bóng tennis hiện đại, phía sau bức tường có dòng chữ in đậm dấu ấn của tuổi trẻ. Thế nhưng, sự tương tác của hai nhân vật vẫn chưa tốt, từ ánh mắt, cử chỉ, động tác… thiếu ảnh hưởng lẫn nhau. Giải nhì thứ 2 là "Hòn ngọc Viễn Đông" được tác giả Nguyễn Anh An (TP Hồ Chí Minh) chụp bằng kỹ thuật flycam mà với người trong nghề có thể biết, tác giả này am hiểu, mày mò sáng tạo phương thức này rất kỹ mới chụp được bức ảnh có bố cục chính phụ hợp lý, nổi bật mọi sắc màu từ thành phố như vậy. Ấn tượng với người xem có lẽ là bức "Dải ngân hà ở gành Đá Đĩa" của Huỳnh Lê Viễn Duy (Phú Yên) chụp bằng kỹ thuật phơi sáng, tốc độ chậm, tạo sự kỳ ảo của địa điểm này khi về đêm. Tác phẩm giống như một bức tranh trừu tượng, mở ra cho người xem một thế giới khác hẳn cảnh thật. Chính vì thế, bức ảnh nhận được rất nhiều lời khen của những người chuyên môn, dù trong Festival chỉ được giải khuyến khích.

Xét ra, đây là lần đầu tổ chức, có thể nhiều tay máy trẻ vẫn còn dè dặt, có ý thăm dò. Ban tổ chức cho biết, sân chơi này sẽ diễn ra định kỳ 2 năm và những lần sau sẽ đề cao hơn nữa tính đột phá, mới lạ. Festival lần này cũng là dịp để những tác giả trẻ nhìn thấy mình đang ở đâu, để có ý thức tìm hướng đi tốt nhất nếu muốn bước vào con đường chuyên nghiệp.