Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Tránh ''vỏ'' là phường nhưng ''ruột'' vẫn là xã

Giảm 3.437 cơ quan ở cấp xã, 429 cơ quan ở cấp huyện

Trình bày báo cáo của đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết: Giai đoạn 2019-2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành tổng cộng 48 nghị quyết về việc sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Qua đó, cả nước đã giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã.

Về tổ chức bộ máy của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị ở các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp, cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Trong đó, khối hành chính giảm 752 cơ quan; khối đoàn thể giảm 2.856 cơ quan; khối cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc của Trung ương đóng tại địa phương giảm 73 cơ quan; khối đơn vị sự nghiệp giảm 185 đơn vị. 

Tổng số cán bộ, công chức cấp huyện của 21 đơn vị hành chính cấp huyện thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 2.411 người; số được bố trí theo đúng quy định là 1.705 người; số dôi dư là 706 người. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã của 1.056 đơn vị hành chính cấp xã thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 20.417 người; số được bố trí theo đúng quy định là 10.712 người; số dôi dư là 9.705 người. Việc giải quyết chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức dôi dư do sắp xếp đã được thực hiện theo đúng quy định, bảo đảm kịp thời, dân chủ, công khai, minh bạch, góp phần hỗ trợ các đối tượng dôi dư bước đầu ổn định cuộc sống.

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, đoàn giám sát cho rằng công tác bố trí, sắp xếp, giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người hoạt động không chuyên trách dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính còn lúng túng, số lượng người dôi dư cần tiếp tục giải quyết còn nhiều. Công tác hướng dẫn việc thực hiện chế độ, chính sách đặc thù đối với các đơn vị hành chính mới được thành lập chưa kịp thời, đồng bộ, chưa có sự kết nối đầy đủ với các chính sách, pháp luật khác có liên quan…

Về giải pháp sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2022-2030, đoàn giám sát cho rằng, xem xét có biện pháp, giải pháp đặc thù, có quy định chuyển tiếp hoặc ngoại lệ áp dụng phù hợp đối với các đơn vị hành chính vừa thực hiện sắp xếp. Đồng thời, xác định đối tượng, lộ trình thực hiện phù hợp gắn với yêu cầu tổ chức đại hội đảng bộ các cấp và bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp.

Việc sắp xếp phải bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ, phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch tổng thể đơn vị hành chính các cấp, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không thuộc diện bắt buộc phải sắp xếp để mở rộng không gian phát triển, tăng quy mô của đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động.

Làm rõ tiêu chí, tiêu chuẩn của “thành phố trong thành phố”

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021 và Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2022-2030; xem xét, thông qua tờ trình của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị quyết về tiêu chuẩn phân loại đơn vị hành chính, phân loại đô thị. 

“Bộ Nội vụ cũng phối hợp với các bộ, ngành liên quan sớm tham mưu Chính phủ trình Quốc hội những chính sách đặc thù về sắp xếp các đơn vị hành chính để triển khai trong giai đoạn 2022-2025”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Phát biểu chỉ đạo, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị báo cáo cần làm rõ mục tiêu tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế; thực tế kinh phí ngân sách đã tiết kiệm được; hiệu quả quản lý nhà nước, cung cấp dịch vụ công, thiết chế văn hóa, y tế, giáo dục phục vụ người dân sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Băn khoăn về sắp xếp đơn vị hành chính là đô thị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, sau khi sáp nhập giữa đơn vị hành chính là đô thị với đơn vị hành chính là nông thôn thì chưa bảo đảm đạt được 50% tiêu chí về đô thị. “Tránh vỏ là phường nhưng ruột vẫn là xã”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần đánh giá đủ tác động, bố trí nguồn lực để bảo đảm các tiêu chí.

Chủ tịch Quốc hội cũng đặt ra vấn đề tiêu chí, tiêu chuẩn nào để sắp xếp thành phố Thủ Đức (thuộc thành phố Hồ Chí Minh) bởi đơn vị hành chính này đang là “chiếc áo quá chật”, chưa phân định rõ đây là đơn vị hành chính cấp quận hay lớn hơn cấp quận. Thành phố Hồ Chí Minh đang đề nghị cơ chế, chính sách đặc thù cho thành phố Thủ Đức. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, đây cũng là vấn đề đặt ra cho Hà Nội trong quá trình chuẩn bị thành lập “thành phố trong thành phố” thời gian tới.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, tại các đô thị lớn như Hà Nội, sau khi sáp nhập đơn vị hành chính thì số lượng hộ dân tại địa bàn dân cư lớn hơn rất nhiều nên nếu vẫn giữ cách thức vận hành hành chính; phân bổ số lượng cán bộ, viên chức cũng như chế độ đãi ngộ cho lực lượng này; số lượng trường học, trạm y tế... như đối với các địa phương khác thì sẽ gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý nhà nước, phục vụ người dân trên địa bàn.

Tiếp thu ý kiến thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp chặt chẽ với Chính phủ trong quá trình thực hiện việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Bên cạnh đó, Chính phủ sẽ nghiên cứu sửa đổi quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố để bảo đảm phù hợp với việc sắp xếp các đơn vị hành chính.

Tại phiên họp, với 100% thành viên có mặt tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua về nguyên tắc việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. 

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao đoàn giám sát tiếp thu đầy đủ các ý kiến thảo luận, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.