Chính trường Mỹ dậy sóng về vụ trao đổi tù binh tại Afghanistan

Tuy nhiên, cái giá để đổi lấy tự do cho quân nhân này không hề rẻ, khi Tổng thống Mỹ Barack Obama đã phải đồng ý thả 5 tù nhân cấp cao của Taliban đang bị giam giữ tại nhà tù dành cho các nghi can khủng bố trên vịnh Guantanamo. Những tù nhân này đã được máy bay quân sự Mỹ chở sang Qatar, nơi Taliban có văn phòng chính trị và theo điều kiện phóng thích, họ bị cấm đi khỏi nước này trong ít nhất một năm.

Vụ việc trên diễn ra chỉ ít ngày sau khi Mỹ công bố kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan, theo đó sẽ rút toàn bộ 32.000 binh sĩ khỏi nước này đến cuối năm 2016. Ngay sau đó, Quốc hội Mỹ tỏ thái độ không bằng lòng với quyết định được cho là "tiền trảm hậu tấu" của chính quyền Tổng thống B.Obama. Theo một số quan chức Mỹ, việc trao đổi tù nhân như trên chưa từng xảy ra trong 13 năm chiến tranh của Mỹ ở Iraq và Afghanistan. Mỹ xưa nay có nguyên tắc không thương lượng với khủng bố.

Thế nên, nhiều nghị sĩ Mỹ chỉ trích vụ trao đổi tù nhân là không hợp lệ khi chính phủ không thông báo và xin ý kiến Quốc hội. Theo quy định, mọi quyết định phóng thích tù nhân tại cơ sở giam giữ Guantanamo đều phải được thông báo cho Quốc hội 30 ngày trước khi có hiệu lực. Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ Dianne Feinstein tuyên bố chính quyền đã vi phạm luật pháp Mỹ. Nhiều nghị sĩ cũng chia sẻ quan điểm này và bày tỏ lo ngại những phiến quân Taliban vừa được phóng thích sẽ cầm súng chống lại nước Mỹ. Thậm chí, Chủ tịch Hạ viện John Boehner cho rằng Nhà Trắng cố tình lờ đi nghĩa vụ phải thông báo trước với Quốc hội vì biết sẽ phải đối mặt với sự phản đối từ các nghị sĩ. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ, Tướng Martin Demsey không loại trừ khả năng các cơ quan chức năng sẽ tiến hành điều tra về Trung sĩ Bergdahl và quân nhân này sẽ bị kỷ luật nếu phát hiện các sai phạm.

Tuy nhiên, một số quan chức khác lại cho rằng việc này có thể giúp Mỹ tiến xa hơn trong những nỗ lực hòa giải với phe Taliban - một nhân tố cực kỳ quan trọng trong kế hoạch hậu chiến ở Afghanistan. Nhà Trắng cũng đã phải lên tiếng trấn an và xin lỗi các nghị sĩ. Tổng thống B.Obama tuyên bố việc phóng thích 5 phiến quân Taliban đang bị giam giữ tại Guantanamo để đổi lại tự do cho Trung sĩ Bergdahl sau 5 năm bị giam cầm là cần thiết. Ông khẳng định quyết định này dựa trên nguyên tắc bảo vệ các quân nhân Mỹ làm nhiệm vụ tại nước ngoài. Giải thích cho việc Nhà Trắng chỉ công khai thông tin sau khi vụ trao đổi hoàn tất, Tổng thống B.Obama nêu rõ Washington muốn bảo đảm rằng không để tuột mất cơ hội này. Trong khi đó, ngày 4-6, Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel lên tiếng khẳng định Washington không có thông tin cụ thể nào về các trường hợp binh sĩ bị thiệt mạng trong chiến dịch giải cứu Trung sĩ Bowe Bergdahl.

Dù sự việc trên có thể được coi là một điểm đánh giá uy tín của Tổng thống B.Obama trên chính trường Mỹ nhưng giới phân tích dự báo vụ việc sẽ không dễ nhanh chóng khép lại. Dự kiến tuần tới, Bộ trưởng Quốc phòng C. Hagel sẽ phải có một phiên điều trần công khai về vấn đề này.