Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ: Lung lay trước cuộc “thử lửa”

Dòng người vẫn tiếp tục đổ xuống đường nhằm gia tăng sức ép đối với Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan nhân đám tang thiếu niên Berkin Elvan, người vừa qua đời sau thời gian dài hôn mê vì bị trúng đạn lạc của cảnh sát trong các cuộc bạo động mùa hè năm ngoái. Trong bối cảnh chính phủ của ông đang lung lay dữ dội vì cuộc điều tra tham nhũng nhằm vào một số thành viên nội các, làn sóng phản đối trên đường phố bùng phát vào thời điểm chỉ cách các cuộc bầu cử địa phương đúng hai tuần được cho là một đòn giáng mạnh vào tương lai chính trị của ông R.Erdogan.

Theo các nhà phân tích, việc hàng vạn người Thổ Nhĩ Kỳ tham gia cuộc biểu tình từ hôm 11-3, ngày Berkin Elvan qua đời chỉ là một cái cớ. Trên thực tế, tâm lý phản đối Thủ tướng R.Erdogan tại quốc gia nằm trên hai lục địa Âu - Á này đã liên tục gia tăng từ hơn một năm nay. Các cuộc đụng độ đã nổ ra khiến lực lượng cảnh sát phải sử dụng hơi cay để giải tán hàng nghìn người quá khích. Tuy nhiên, theo những người trong cuộc, chính sách "cây gậy" này không thể bóp nghẹt được tiếng nói của người dân, cũng không cứu vãn được một R.Erdogan hiện đang ở trong tình thế "trên đe dưới búa". Sức nóng từ đường phố ngày một gia tăng cho thấy tỷ lệ bỏ phiếu của các cử tri dành cho ông trong cuộc bầu cử sắp tới sẽ giảm mạnh, cho dù trước đó họ đã từng liên tiếp tín nhiệm để giúp ông giữ ghế thủ tướng trong 3 nhiệm kỳ liên tiếp.

Theo một số cuộc thăm dò dư luận, tỷ lệ cử tri ủng hộ ông R.Erdogan đã giảm liên tục trong những tháng gần đây. Khởi nguồn của sự sụt giảm uy tín này chính là vụ bê bối tham nhũng lớn được phanh phui từ năm ngoái. Trong đó nhiều con em quan chức cấp cao, Ngân hàng Nhà nước và cả con trai của Thủ tướng R.Erdogan bị cáo buộc có dính líu. Đặc biệt, sau khi một đoạn băng ghi âm cuộc nói chuyện giữa ông và con trai về kế hoạch giấu một lượng lớn tiền mặt được phát tán trên mạng internet, những nghi vấn về sự trong sạch của Thủ tướng R.Erdogan ngày càng gia tăng. Đoạn băng này xuất hiện giữa lúc cảnh sát đột kích một số địa điểm trong khuôn khổ cuộc điều tra chống tham nhũng quy mô lớn nhằm vào những nhân vật được coi là đồng minh thân cận của ông R.Erdogan.

Được ghi nhận như là nhà lãnh đạo nổi bật nhất của Thổ Nhĩ Kỳ hàng chục năm qua, nhưng giờ đây, thách thức đang đến với ông R.Erdogan trên nhiều mặt trận. Để xoa dịu dư luận, ông đã rút lại một số phần quan trọng trong các dự luật cải cách ngành tư pháp gây nhiều tranh cãi - động thái được xem là sự "xuống thang" của ông trước yêu cầu của người biểu tình. Song, làn sóng biểu tình phản đối, đòi ông từ chức ở nhiều thành phố lớn của Thổ Nhĩ Kỳ không hề thuyên giảm.

Ngay cả những thành tựu về kinh tế khiến cho ông R.Erdogan được lòng dân suốt 10 năm qua dường như cũng đang bị đe dọa. Các thông số mới được công bố cho thấy, những bất ổn trên chính trường và xã hội đã nhanh chóng làm cho các thị trường của Thổ Nhĩ Kỳ bị suy yếu. Đồng nội tệ lira của nước này đã giảm tới mức thấp nhất trong lịch sử và thị trường chứng khoán Istanbul tụt dốc. Mặc dù ở thời điểm này chưa có gương mặt nào thực sự sáng giá để có thể giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử sắp tới. Thế nhưng, tương lai chính trị của ông R.Erdogan đang bấp bênh hơn bao giờ hết.

Ngày 30-3 tới, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tổ chức bầu cử địa phương, một bước đệm quan trọng của cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 8 và bầu cử Quốc hội vào năm sau. Các nhà phân tích nhận định, nếu Đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền của Thủ tướng R.Erdogan không giành thắng lợi thì "giấc mơ" vào chiếc ghế Tổng thống của nhà lãnh đạo 60 tuổi này cũng sẽ tiêu tan. Điều này không phải vì tuyên bố mới đây của ông khẳng định sẽ từ chức nếu AKP thất bại trong "phép thử" cuối tháng này, mà vì uy tín của Thủ tướng R.Erdogan đã không còn đủ mạnh để có thể tiếp tục cuộc đua cùng các đối thủ khác.