Chăm lo sự nghiệp trồng người: Cần một tầm nhìn chiến lược

Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan có vị trí, vai trò cực kỳ quan trọng, giúp Đảng, Nhà nước chăm lo sự nghiệp trồng người. Nhân dịp chuẩn bị bước vào năm học mới 2012-2013, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ân cần gửi tới các thầy giáo, cô giáo, đội ngũ cán bộ, nhân viên ngành giáo dục và các em học sinh, sinh viên trong cả nước lời thăm hỏi thân ái, lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng: Thời gian qua, mặc dù có nhiều cố gắng, nhưng chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo của chúng ta còn thấp, chưa được như mong muốn, chưa đáp ứng được yêu cầu, đặc biệt là chất lượng giáo dục toàn diện, giáo dục đạo đức, giáo dục nghề nghiệp ở cấp đại học; chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng quy mô với nâng cao chất lượng, giữa dạy chữ với dạy người và dạy nghề. Giáo dục đào tạo có nơi, có lúc còn bị thương mại hóa, chạy theo lợi ích cục bộ, chạy theo bằng cấp còn khá phổ biến. Cũng có nơi còn chạy theo thành tích ảo, chưa gắn chặt đào tạo với sử dụng nguồn nhân lực. Các cơ sở đào tạo về cơ bản vẫn đào tạo theo khả năng, chưa đào tạo theo nhu cầu xã hội. Năng lực nghề nghiệp của nhiều học sinh, sinh viên khi tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của công việc. Khả năng tự học, tự nghiên cứu, tác phong công nghiệp, kỹ năng thực hành, khả năng giao tiếp, hợp tác trong công việc của người học còn hạn chế. Trình độ ngoại ngữ, hiểu biết về công nghệ hiện đại của nhiều học sinh, sinh viên còn có khoảng cách khá xa, nhất là trong điều kiện hội nhập quốc tế. Chất lượng giáo dục đại học và giáo dục dạy nghề còn chưa theo kịp trình độ phát triển khoa học công nghệ và sự phát triển của xã hội.

Công tác quản lý giáo dục mặc dù có chuyển biến tốt, nhưng còn nhiều vấn đề phải tiếp tục đổi mới, cải tiến. Công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước còn bất cập, chậm đưa ra những quyết sách đồng bộ và hợp lý ở tầm vĩ mô để tháo gỡ khó khăn cho giáo dục. Hệ thống pháp luật, chính sách phát triển giáo dục còn thiếu đồng bộ và chậm đổi mới. Quản lý hệ thống giáo dục còn phân tán, phân cấp quản lý chưa hợp lý. Chất lượng giáo dục còn yếu kém, kỷ cương trong quản lý giáo dục đào tạo có nơi, có lúc còn bị buông lỏng. Nhiều hiện tượng tiêu cực trong giáo dục đào tạo gây bức xúc xã hội chậm được khắc phục.

Chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, thi, kiểm tra, đánh giá... chậm được đổi mới, có mặt còn xa rời thực tiễn, hiệu quả chưa cao, nội dung giáo dục dù đã cố gắng đổi mới, nhưng còn nặng về lý thuyết, chưa phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học... Chương trình giáo dục phổ thông còn nặng, hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục và công tác nghiên cứu khoa học còn hạn chế...

Về phương hướng sắp tới, Tổng Bí thư nhấn mạnh: Giáo dục là lĩnh vực rất quan trọng, nhưng cũng rất phong phú, đa dạng, liên quan đến nhiều lĩnh vực, các cấp, các ngành, đến toàn xã hội. Tổng Bí thư đề nghị, ngành giáo dục - đào tạo bám sát các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng, các nghị quyết của Trung ương, các chiến lược Chính phủ đã phê duyệt, các văn bản pháp luật đã ban hành, đồng thời xuất phát từ thực tiễn để xác định rõ yêu cầu nhiệm vụ của ngành và kiên trì thực hiện.

Tổng Bí thư lưu ý, cần có tầm nhìn chiến lược, dài hạn. Chúng ta đã 3 lần tiến hành cải cách giáo dục, vì sao lúc này phải đặt vấn đề đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo? Cần làm rõ nội hàm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, phải chăng là đổi mới từ tư duy, mô hình, hệ thống tổ chức giáo dục, cơ chế vận hành, cơ chế quản lý, loại hình giáo dục, rồi phải có đội ngũ cán bộ, giáo viên, cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm thực hiện đổi mới... Trong thời kỳ đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, cần hình thành một triết lý về giáo dục, chú ý phát triển khoa học giáo dục Việt Nam, coi đây là nền tảng lý luận để tiến hành đổi mới giáo dục.

Tổng Bí thư đề nghị, trước mắt cần tập trung tạo chuyển biến mạnh mẽ trong một số lĩnh vực, quan tâm hơn nữa việc dạy đạo đức làm người, bồi dưỡng rèn luyện nhân cách con người, như Bác Hồ từng dạy: Học là để làm người, rồi mới làm cán bộ để phục vụ đất nước, phục vụ nhân dân. Bên cạnh đó, cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý; phân cấp quản lý là đúng, nhưng không được buông lỏng kiểm tra, giám sát; đồng thời phải quan tâm giải quyết tốt những vấn đề bức xúc trong giáo dục - đào tạo.

Tổng Bí thư đề nghị ngành giáo dục - đào tạo hết sức quan tâm triển khai thực hiện nghiêm túc, có chất lượng, hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng. Xây dựng Đảng là xây dựng tổ chức, xây dựng con người, là điều kiện để bảo đảm thực hiện tốt những việc chúng ta đã đề ra. Cùng với cơ chế, chính sách, luật pháp, cần có tổ chức chặt chẽ, con người - cán bộ trong sạch. Ban cán sự Đảng Bộ Giáo dục và Đào tạo cần gương mẫu thực hiện và chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, kiên trì trong toàn ngành, theo đúng quan điểm chỉ đạo của Trung ương.

Tổng Bí thư nhất trí cho rằng, sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, là trách nhiệm chung, trước hết là nhà trường, gia đình và xã hội, các đoàn thể. Ai cũng phải giáo dục, tự mình giáo dục mình, rèn luyện mình, người đi giáo dục cũng phải được giáo dục... Tổng Bí thư mong muốn Bộ Giáo dục - Đào tạo làm tốt chức năng tham mưu, đề xuất, đôn đốc, phối hợp... nỗ lực hoàn thành tốt sứ mệnh thiêng liêng cao cả mà Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó - chăm lo sự nghiệp trồng người.