Cha mẹ có thể khiến con nguy kịch vì tự ý xông mũi

Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, tại khoa từng có trẻ vừa cho khí dung vào là đã phải cấp cứu vì co thắt phế quản. May trẻ ở trong bệnh viện được cấp cứu kịp thời nên không nguy hiểm đến tính mạng. Điều đó cho thấy khí dung không hoàn toàn an toàn như nhiều phụ huynh vẫn tưởng.

Theo tiến sĩ Dũng, việc sử dụng thuốc qua niêm mạc hô hấp, qua đường xông hít có từ lâu, nhưng gần đây mới phát triển vì phát hiện niêm mạc đường hô hấp cho phép thuốc thấm qua và có tác dụng tại chỗ đó. Tuy nhiên, các nhà sản xuất chỉ phát triển một số loại chữa bệnh như hen, viêm mũi dị ứng… Trước kia, người ta chỉ khí dung thuốc corticoid để dự phòng hen, nay có thể chữa các cơn hen cấp bằng thuốc giãn phế quản. Song không phải trường hợp nào cũng khí dung được.

Ngay cả với bệnh hen hiện nay nhiều chuyên gia cũng không khuyến khích khí dung ở nhà. Tại Australia, cách đây 10-15 năm người ta khuyên dùng máy khí dung để chữa hen tại nhà nhưng sau một thời gian họ thấy nếu dùng như thế thì tỷ lệ bệnh nhân nặng lại tăng lên. Lý do vì khi khí dung nhiều gia đình không biết lúc bệnh nặng lên, lúc biết thì đã nguy kịch. Có nhiều trường hợp tử vong trên đường đến bệnh viện vì không cấp cứu kịp.

Khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai từng tiếp nhận một trẻ như thế. Rất may trường hợp này nhà gần bệnh viện nên trẻ được cứu sống. Hiện nay với bệnh nhân hen cần điều trị tại nhà đã có các loại thuốc xịt tại chỗ, có hiệu quả bằng việc khí dung mà không sợ biến chứng, tiến sĩ Dũng cho biết.

Cũng theo bác sĩ, một trong những biến chứng của việc xông mũi họng là có thể gây phản xạ co thắt phế quản ngay lúc đó. Ngoài ra, thủ thuật này cũng có những quy định chặt chẽ. Cụ thể, mỗi một lần khí dung thì phải thay bộ dây, trong khi ở nhiều gia đình chỉ dùng một cái hết tháng này qua tháng khác. Hậu quả là bộ dây có thể lắng đọng vi trùng, là nguồn vi trùng virus. Ở bệnh viện để tiết kiệm cho bệnh nhân thì có thể hấp tiệt trùng, nhưng cũng chỉ dùng trong một ngày (ngày xông 2-3 lần). Vì thế, việc gia đình tự ý xông mũi họng cho trẻ đôi khi hại nhiều hơn lợi.

“Hiện nay nhiều cha mẹ hay pha thuốc tự xông cho con, phổ biến nhất là nước muối sinh lý. Thực tế, nước muối sinh lý không có tác dụng gì cả, chẳng qua là tâm lý, việc này đôi khi lại mang vi trùng, virus cho con mà không biết”, tiến sĩ Dũng nhấn mạnh.

Nhiều phụ huynh cho rằng khí dung nước muối là để phòng bệnh, theo bác sĩ điều này không đúng. Việc sử dụng nước muối có 2 cách. Một là dùng nước muối 9 phần nghìn để rửa mũi chứ không phải khí dung đối với những người bị viêm mũi ứ đọng dịch tiết nhiều. Đây chỉ là biện pháp chữa bệnh chứ không phải phòng bệnh, mũi bình thường thì không được rửa. Trường hợp thứ hai là khí dung nước muối ở bệnh viện, muốn có hiệu quả phải dùng nước muối sinh lý ưu trương (chỉ bệnh viện mới pha được) chứ không phải đẳng trương.

“Vì thế, trong một số trường hợp nặng nhập viện bác sĩ có thể khí dung nước muối, còn ở nhà thì không làm. Không phải cái gì làm ở bệnh viện thì về nhà cũng áp dụng được”, tiến sĩ Dũng nói.

Bác sĩ khuyến cáo, khi khí dung về nguyên tắc là phải từ từ áp mặt nạ vào cho trẻ quen dần, nếu "bộp một cái" cho ngay vào có thể gây phản xạ co thắt, bệnh nhân khó thở, không xử lý kịp có thể tử vong. Nếu định dùng nước muối để rửa mũi thì nên bơm thẳng vào mũi tốt hơn nhiều xông. Khí dung chỉ làm ẩm vùng mũi không có tác dụng gì, thậm chí là còn làm vùng này thành môi trường cho vi khuẩn, virus dễ sinh sôi. Còn nếu xông thuốc thì phải có chỉ định của bác sĩ, chứ không tự ý lấy thuốc để xông.