“Cát tặc” lộng hành ở Vân Nam

Xúc "của Trời" mang đi bán…

Chúng tôi tìm đến vùng bãi của cụm 1, thôn Vĩnh Khang, và cảm nhận được nỗi xót xa của người dân nơi đây. Thay vì những ruộng ngô, ruộng rau màu mỡ như ở các vùng bãi ven sông khác, vùng bãi ở đây bị cày xới nham nhở. Nhiều thùng vũng sâu vài ba mét xuất hiện. Sát mép nước, bờ sông nham nhở vì bị lở, cả vùng bãi dài có nhiều hố lớn như hố bom... Một người dân cắt cỏ ở vùng bãi than thở: "Người dân xin địa phương thuê vùng bãi để trồng rau nhưng không được. Trong khi đó, Công ty TNHH Biển Đông (gọi tắt là Công ty Biển Đông) ngang nhiên xúc cát mang đi bán, phá vỡ toàn bộ mặt bằng vùng bãi. Công ty này đã biến tài nguyên đất, cát ở vùng này thành của riêng mình, xúc "của Trời" mang đi bán mà không ai dám lên tiếng vì sợ bị trả thù. Trước kia, các tàu lớn vào ngay mé sông để hút cát, nhưng gần đây các tàu thường hút ở giữa lòng sông hoặc lệch hẳn về giữa dòng bên tỉnh Vĩnh Phúc. Các tàu hút cát từ khoảng 21h đến 4h sáng ngày hôm sau. Cả đoạn sông sáng ánh đèn và tiếng máy nổ chói tai, nhưng không hiểu sao chỉ người dân biết còn các cơ quan chức năng không biết?…

Cuối năm 2013, đầu năm 2014, tại khu vực sông Hồng, giáp ranh giữa xã Vân Nam với xã Vân Hà (huyện Phúc Thọ) và xã Hồng Châu (tỉnh Vĩnh Phúc), liên tục có nhiều tàu hút cát công suất cao ngày đêm khai thác cát trái phép. Tại bãi nổi là đất canh tác của người dân cụm 1, thôn Vĩnh Khang, một số đối tượng còn công khai mang hai máy xúc đến múc đất, cát cả ngày lẫn đêm chở đi bán. Cán bộ xã Vân Nam đã từng đến ngăn chặn nhưng các đối tượng ngang nhiên thách thức, chống đối lực lượng chức năng. Thậm chí, các đối tượng này sau đó còn đến tận cổng nhà của cán bộ, ngồi "ăn vạ" để uy hiếp và đe dọa sẽ gây tai nạn cho họ và người thân của họ… Trong vai người bị lạc vào vùng bãi sáng 2-4, chúng tôi đã tận mắt chứng kiến hàng đoàn xe tải nối đuôi nhau vào vùng bãi ở cụm 1 thôn Vĩnh Khang để "ăn" cát, tại đây có một chiếc máy xúc hoạt động liên tục. Thấy người lạ, những người ở đoàn xe này nhìn chúng tôi không rời với ánh mắt gườm gườm hăm dọa…

Bất lực hay "làm ngơ"?

Phản ánh lại bức xúc của người dân thôn Vĩnh Khang đến đại diện lãnh đạo xã Vân Nam, chúng tôi nhận thấy sự 'thận trọng" của những vị cán bộ khi nhắc đến Công ty Biển Đông. Đại diện lãnh đạo xã thừa nhận Công ty Biển Đông hoạt động không có giấy phép, không thuê đất của địa phương và quá trình này diễn ra khoảng 5 năm nay. Vùng bãi của thôn Vĩnh Khang là bờ lở và hiện một dự án kè sông với tên gọi "Dự án thủy lợi Bắc Bộ" đang được thực hiện. Song nhiều người dân ái ngại khi thấy phía giữa lòng sông cát vẫn bị hút ngày đêm, phía trong vùng bãi cũng bị đào xới…

Biện minh cho việc UBND xã bất lực trước vi phạm này, lãnh đạo xã lý giải: "Chúng tôi cũng hiểu nỗi bất bình của người dân, song có nhiều cái khó mà cán bộ địa phương không thể tự giải quyết. Đây là diện tích đất bồi ven sông, địa phương không cho Công ty TNHH Biển Đông thuê vì công ty này không được cấp phép. Việc Công ty Biển Đông khai thác cát trái phép, các phòng, ban chức năng huyện Phúc Thọ đã biết, có về kiểm tra song chưa được giải quyết triệt để. Trong vài năm gần đây, gần như năm nào UBND xã cũng báo cáo UBND huyện và đề nghị được giúp đỡ… Nhưng địa phương chưa nhận được sự hỗ trợ cần thiết từ phía UBND huyện, trong khi đó lãnh đạo xã liên tục bị các đối tượng đầu gấu đe dọa mỗi khi có động thái kiểm tra, ngăn chặn vi phạm của Công ty Biển Đông.

Sự việc rành rành là vậy, nhưng ông Nguyễn Việt Liên, Phó Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ cho biết: "Bản thân ông không nhận được báo cáo nào của xã Vân Nam về việc này. Qua một số hội nghị, xã Vân Nam có phản ánh và UBND huyện đã kiểm tra nhưng không thấy có phương tiện nào hoạt động tại khu vực này!? Nếu có việc khai thác cát trái phép, trách nhiệm trước tiên thuộc về UBND xã Vân Nam, lãnh đạo xã Vân Nam phải chủ động có biện pháp xử lý và yêu cầu các ban, ngành chức năng phải vào cuộc. Bản thân UBND huyện không đủ lực lượng, phương tiện để có thể bắt giữ các tàu hút cát nên đề nghị cấp trên giúp đỡ…".

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết người làm chủ và đang khai thác cát trái phép tại vùng bãi thôn Vĩnh Khang là ông Vũ Anh Toàn ở xã Vân Nam và ông Toàn cũng là người bao thầu bến đò "thổ phỉ" mà Báo Hànộimới đã phản ánh ngày 10-6-2013 với tiêu đề "Nguy hiểm rình rập ở các bến đò ngang sông Hồng". Cuối năm 2013, UBND xã Vân Nam đã có Báo cáo gửi UBND huyện, Công an huyện và Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phúc Thọ đề nghị hỗ trợ xử lý hoạt động khai thác cát trái phép… Vậy nhưng không hiểu sao ông Liên lại không biết đến văn bản này và Công an huyện cũng như Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phúc Thọ không có biện pháp xử lý những vi phạm đó? Có hay không sự "bảo kê" để Công ty TNHH Biển Đông lộng hành trong suốt thời gian dài? Vì sao hoạt động khai thác cát trái phép nằm ngoài tầm kiểm soát của lực lượng chức năng khiến Nhà nước mất nguồn thu, đất đai bị hủy hoại? UBND huyện Phúc Thọ cần có câu trả lời thỏa đáng về những vi phạm này.