Cần mạnh dạn phân cấp, xây dựng cơ chế đặc thù

- Xin ông đánh giá về tiến độ xây dựng NTM của Hà Nội

Đẩy mạnh xây dựng hạ tầng giao thông, một trong những tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Bá Hoạt

- Có thể khẳng định Hà Nội là địa phương triển khai rất sớm chương trình NTM với tinh thần quyết tâm cao và có nhiều cách làm sáng tạo. Đến thời điểm này TP đã quyết định phê duyệt đề án xây dựng NTM của 19 xã trong đó có xã Thụy Hương làm điểm của trung ương, 3 xã làm điểm của thành phố và 15 xã làm điểm của các huyện, thị xã. Những xã này đã khẩn trương triển khai các dự án cụ thể theo đề án một cách bài bản, được TP chỉ đạo sâu sát, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Xã Thụy Hương, Chương Mỹ đã đồng loạt triển khai quy hoạch giao thông thủy lợi, điện, trường học, cơ sở văn hóa, bưu điện... và đã có 14/19 tiêu chí cơ bản đạt. Xã Đại Áng (Thanh Trì) triển khai nhiều công trình hạ tầng với chương trình lồng ghép cùng 7 dự án được cấp gần 13 tỷ đồng, đã giải ngân 10 tỷ đồng đạt kết quả tốt. Xã Mai Đình (Sóc Sơn) đang thực hiện 11 dự án, trong đó làm rất tốt việc dồn điền đổi thửa mỗi hộ chỉ còn 1-2 thửa thuận lợi cho canh tác, đưa máy móc vào sản xuất tạo ra hướng thâm canh tăng thu nhập cho nông dân. Những xã này đã được BCĐ TP tập huấn, hướng dẫn trình tự các bước triển khai xuống đến thôn, xóm, tạo ra luồng sinh khí mới hưởng ứng phong trào xây dựng NTM. Có thể nói Hà Nội đã vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt được BCĐ xây dựng NTM trung ương đánh giá là đơn vị trong tốp đầu cả nước. Tuy nhiên, chuyển sang năm 2011 với yêu cầu tiến độ nhanh, khẩn trương hơn thì Hà Nội cũng gặp nhiều khó khăn.

- Xin ông cho biết những khó khăn chính trong quá trình xây dựng NTM Hà Nội đang phải giải quyết.

- Hà Nội là TP mới được mở rộng địa giới hành chính với dân số khu vực nông thôn khá cao, tới 64%, có hơn 400 xã trong đó nhiều xã còn rất khó khăn. Do đó, muốn làm tốt chương trình NTM đòi hỏi Hà Nội phải đầu tư nguồn lực lớn, kinh phí nhiều và cần sự nỗ lực của các cấp đảng ủy, chính quyền đến mọi người dân. Xây dựng NTM là vấn đề rất mới và khó, nhưng khó đến mức nào thì phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm để tổng kết nhân rộng vì nó là quá trình lâu dài không thể một sớm, một chiều. BCĐ xây dựng NTM TP vừa tổ chức 2 đoàn đi tham quan Hàn Quốc cho lãnh đạo sở, ngành và cấp huyện, xã để học tập kinh nghiệm, đã đúc rút được rất nhiều bài học bổ ích, Hàn Quốc đã làm NTM 40 năm nay từ xuất phát điểm rất thấp nhưng họ làm dần, làm nhiều năm, vấn đề bức xúc cần thiết họ làm trước. Họ không xây dựng tiêu chí cứng nhưng mục tiêu luôn đẩy cao dần để nay có NTM giàu đẹp. Còn chúng ta làm NTM trong điều kiện mốc thời gian ngắn, mục tiêu cao đó là điều khó về áp lực thời gian. Tuy nhiên, 19 bộ tiêu chí quốc gia là cái đích để vươn tới, phải mạnh dạn, sáng tạo có sự điều chỉnh, bổ sung phù hợp. Thực tế Hà Nội đã có sự điều chỉnh ở một số điểm, ví dụ tiêu chí nâng cao thu nhập cho người dân khi hoàn thành xây dựng NTM được điều chỉnh tăng gấp 1,5 lần chỉ tính ở khu vực nông thôn chứ không tính thu nhập của người dân thành thị ở mức rất cao khó mà đạt được, hoặc thôn nào đã có những công trình phúc lợi cũ thì chỉ cần ít vốn cải tạo, không cần xây mới; không nhất thiết thôn nào cũng phải xây dựng chợ, nhà văn hóa mới. Bên cạnh đó, vấn đề kinh phí cho xây dựng NTM rất lớn, xã ít cũng cần khoảng 128 tỷ đồng, xã trung bình cần 250 tỷ đồng, xã nhiều phải 302 tỷ đồng. Đây là khoản kinh phí lớn, TP cố gắng bố trí theo kế hoạch nhưng phần đối ứng của xã, huy động sức dân rất khó. Do vậy, phải đa dạng cách huy động tổng nguồn lực từ xã hội làm theo từng giai đoạn, việc cần sẽ làm trước. Điều khó nhất khi xây dựng và triển khai đề án là nhận thức của một số cấp ủy đảng, chính quyền cơ sở còn hạn chế, chưa hiểu rõ vai trò, tầm quan trọng của xây dựng NTM nên điều hành chưa quyết liệt, thiếu tính sáng tạo và nỗ lực chưa cao. Vẫn có tư tưởng ỷ lại trông chờ, chỉ nghĩ đơn giản xây dựng NTM là lập dự án để TP đầu tư rót vốn. Đây chính là lực cản trong xây dựng NTM nên không thuyết phục được người dân hưởng ứng tham gia. Trình độ cán bộ huyện, đặc biệt là xã, thôn năng lực quản lý yếu, không nắm được quy trình, thiếu khả năng tổ chức, vận hành nên khi xây dựng dự án, đề án rất lúng túng.

- Vậy Hà Nội phải giải quyết khó khăn cách nào?

- Trước hết, các cấp chính quyền huyện, xã phải nỗ lực vào cuộc với quyết tâm cao nhất và thực sự nắm chắc quy trình xây dựng NTM theo 19 tiêu chí. Cần tăng cường tập huấn, hướng dẫn về cách thức quy trình cho cán bộ đến người dân để chuyển mạnh về mặt nhận thức và sự hiểu biết về cách thức xây dựng NTM. Năm 2011, tất cả các xã phải lập đề án và phải chọn khâu quy hoạch làm đột phá tạo tiền đề thực hiện các tiêu chí khác. Các ngành cần tập trung cao phối hợp tốt với cơ quan thường trực NTM là Sở NN&PTNT để sắp xếp bố trí các chương trình lồng ghép như xây dựng đường điện, nhà văn hóa... để tiết kiệm vốn phát huy hiệu quả công trình ở địa phương. Điều quyết định khi triển khai đề án, dự án trong xây dựng NTM là phải xây dựng cơ chế đặc thù phù hợp, rút ngắn các thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ. Ví dụ quy trình thủ tục đấu giá đất mặc dù đã phân cấp, có cơ chế nhưng thủ tục tiến hành rất khó. Nếu theo trình tự thủ tục áp dụng Luật Đầu tư xây dựng cơ bản sẽ mất rất nhiều thời gian, phải chờ đợi lâu. Do các huyện, xã không có cán bộ chuyên trách NTM, trình độ cán bộ xã hạn chế, mỗi xã có tới 30-40 dự án thành phần, nếu yêu cầu thủ tục quy định thì cơ sở không thể đáp ứng. Cần phải phân cấp mạnh hơn cho cấp huyện, xã, có quy định rõ ràng cùng hướng dẫn cụ thể quy trình, trình tự các bước, bỏ bớt thủ tục hành chính cồng kềnh mới tháo gỡ khó khăn cho cơ sở. Không để cho xã phải chạy theo quá nhiều khâu; khi đã xác định chỉ giới đất đai đã kiểm tra theo đề án được phê duyệt thì mạnh dạn giao cho các xã thực hiện theo đơn giá hạng mục quy định theo Luật Đầu tư xây dựng cơ bản. Đặc biệt, chính cơ sở xã phải chủ động bàn bạc, thống nhất ý tưởng bắt tay lập dự án, viết đề án chỉ thuê tư vấn hỗ trợ khâu thể hiện, sau đó tổng hợp, hình thành đề án tổng thể thì tính khả thi mới cao. Còn riêng khâu quy hoạch, TP đã bố trí 10 tỷ đồng hỗ trợ các xã để năm nay cơ bản hoàn thành tiêu chí quy hoạch, tạo sức bật, tiền đề xây dựng NTM thành công.

- Xin cảm ơn ông!