Bước đi mạo hiểm

Về mặt chiến lược, với chiến dịch ở Afrin, Thổ Nhĩ Kỳ mong muốn chấm dứt việc kiểm soát lãnh thổ của đảng Công nhân người Kurd (PKK) và Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) ở miền Bắc Syria. Từ lâu, Ankara luôn coi YPG như một nhánh của PKK tại Syria và có mối liên hệ với PKK, chính đảng đối lập bị Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đặt ngoài vòng pháp luật. Bên cạnh đó, đảng Liên minh Dân chủ người Kurd (PYD) được thành lập năm 2004 và sau đó 1 năm YPG ra đời tại Syria đã trở thành chi nhánh của PKK cùng cánh vũ trang của tổ chức này. Chính phủ Damascus đã ngừng ủng hộ PYD và YPG sau những sức ép từ Ankara.

Về địa lý, Afrin có vị trí chiến lược quan trọng không chỉ do nằm tiếp giáp với biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, mà còn là địa bàn hoạt động của YPG và PYD. Nói cách khác, Afrin chính là vùng đệm quan trọng giữa hai đảng phái này và Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Ankara, vùng núi Amanos nằm giữa Afrin thuộc Syria và vùng Hatay của Thổ Nhĩ Kỳ tạo ra những tuyến đường an toàn cho PKK cùng các tổ chức khủng bố khác vượt biên sang nước này. Điều đó trở thành thách thức lớn đối với các lực lượng an ninh của Ankara trong việc truy tìm và phát hiện các phần tử khủng bố được huấn luyện ở Afrin và tiến hành các vụ tấn công dân thường bên trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ.

Chính quyền Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cho rằng tuyến đường nói trên cũng được tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) lợi dụng để xâm nhập vào quốc gia nằm giữa hai lục địa Á - Âu, đe dọa các tỉnh Kilis và Hatay. Mặt khác, loại bỏ các phần tử khủng bố khỏi Afrin đồng nghĩa với việc ngăn chặn nguy cơ Thổ Nhĩ Kỳ bị chia cắt địa lý với thế giới Arab.

Lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ còn xuất phát từ việc tầm ảnh hưởng của các tay súng người Kurd ở Afrin sẽ còn tăng lên, trong bối cảnh Mỹ mới đây đã thông báo sẽ thành lập một lực lượng an ninh biên phòng hùng hậu gồm 30.000 thành viên là các tay súng người Kurd ở Syria và Các lực lượng dân chủ Syria (SDF). Do vậy, việc quét sạch các phần tử cực đoan ở Afrin là mục tiêu được ưu tiên trong cuộc chiến chống khủng bố của Thổ Nhĩ Kỳ.

Ở góc độ chính trị, việc tấn công quân sự vào Afrin là một trong những lá bài trọng yếu giúp Tổng thống R.Erdogan nâng cao uy tín trước thềm bầu cử năm 2019. Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ cũng tuyên bố nước này không “để mắt” tới các vùng lãnh thổ của Syria và chiến dịch quân sự đang diễn ra ở Afrin sẽ kết thúc ngay khi Ankara đạt được các mục tiêu của mình.

Tuy nhiên, hành động trên đã đặt Thổ Nhĩ Kỳ vào thế ngày càng xa rời các đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), chưa kể tới việc gia tăng nguy cơ đối đầu với Mỹ. Ở trong nước, do người Kurd chiếm từ 15% đến 20% dân số, chiến dịch “Cành ô liu” cũng làm bùng nổ hàng loạt cuộc biểu tình. Ngoài ra, do Afrin là nơi cư trú của khoảng 800.000 người dân Syria, nên các vụ bắn phá có thể khiến họ tràn qua biên giới để vào Thổ Nhĩ Kỳ lánh nạn, kéo theo các hệ lụy kinh tế đối với quốc gia này.

Khi mối quan hệ giữa Ankara với Liên minh Châu Âu và Mỹ đang trong giai đoạn nhiều thử thách, chiến dịch “Cành ô liu” là một bước đi khá mạo hiểm rất dễ nới rộng thêm sự xa cách. Vì vậy, việc cân bằng các mối quan hệ quốc tế và những lợi ích quốc gia nhằm bảo đảm những giới hạn “nóng” không bị đẩy lên đỉnh điểm là một bài toán của chính quyền Tổng thống R.Erdogan.