“Bão” kép ở Hungary

Nguồn cơn của làn sóng thịnh nộ đường phố lần này xuất phát từ quyết định của Quốc hội thông qua bản Hiến pháp mới, nay gọi là Luật Cơ bản, có hiệu lực từ ngày 1-1. Bên cạnh việc thay đổi quốc hiệu của nước này từ "Cộng hòa Hungary" thành "Hungary", đưa ra một loạt đạo luật bao trùm các lĩnh vực tư pháp, tòa án và truyền thông, đề ra hạn chế nợ quốc gia... nội dung sửa đổi gây tranh cãi nhất của Hiến pháp mới nằm ở đạo luật bầu cử.

Trước đây, Hungary áp dụng hệ thống bầu cử lập pháp hỗn hợp hai vòng. Trong tổng số 386 nghị sỹ Quốc hội, 176 nghị sỹ được bầu trực tiếp tại 176 đơn vị bầu cử (mỗi đơn vị bầu một đại biểu), 152 nghị sỹ sẽ được bầu theo danh sách các đảng, 58 nghị sỹ sẽ do Văn phòng Bầu cử căn cứ vào số phiếu lẻ bầu cho các cá nhân nhưng không trúng cử để tính vào cho các đảng. Hệ thống bầu cử này khá phức tạp và chứa đựng những kết quả bất ngờ cho đến phút cuối.

Theo đạo luật mới, bầu cử chỉ diễn ra trong một vòng và giảm một nửa số ghế nghị sỹ xuống còn 199 ghế. Điều đáng chú ý là sự sửa đổi đã "vẽ lại" bản đồ các khu vực bầu cử theo hướng có lợi nhất cho liên minh cầm quyền cánh hữu. Cụ thể, 106 đơn vị bầu cử được xác định tại Thủ đô Budapest và các tỉnh, thành khác sao cho những đơn vị vốn là nơi liên minh cầm quyền nổi trội vẫn được giữ nguyên, còn những đơn vị mà phe đối lập chiếm đa số lại bị cắt giảm hoặc sáp nhập vào nhau. Ngoài ra, để bảo đảm việc duy trì đạo luật gây tranh cãi này trong tương lai, liên minh cầm quyền đã đưa những thay đổi này thành một phụ lục trong đạo luật. Phụ lục chỉ có thể thay đổi nếu được đa số 2/3 nghị sỹ Quốc hội thông qua.

Với việc khoanh vùng lại các khu vực bầu cử và đưa vào cách tính mới, liên minh cầm quyền có thể dễ dàng chiếm thế thượng phong hơn trong bầu cử. Tuy nhiên, động thái củng cố quyền lực không đúng thời điểm này có thể dẫn đến tác dụng ngược cho đảng cánh hữu Fidesz của Thủ tướng Orban Viktor - đang nắm giữ nhiều ghế nhất trong Quốc hội hiện nay. Giới bình luận chính trị cho rằng, tại các nước đang gặp khó khăn nhất do khủng hoảng tài chính như Hy Lạp và Italia, chủ trương đoàn kết các đảng phái, tạm bỏ qua những bất đồng, mâu thuẫn, tạo thành một liên minh toàn diện trong chính phủ để cùng nhau vượt qua khó khăn kinh tế. Vì thế, toan tính đầy tranh cãi của liên minh cầm quyền có thể sẽ trở thành kế hoạch "gậy ông đập lưng ông" khi các đảng phái khó tìm được tiếng nói chung liên quan tới những quyết sách tài chính trong thời gian tới.

Hiện tại, dù không nằm trong Khu vực đồng tiền chung Châu Âu, song Hungary cũng đã gia nhập "câu lạc bộ chúa chổm" ở Cựu lục địa. Nợ công của nước này liên tục gia tăng và đã lên tới 82% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Trong khi đó, liên minh cầm quyền của Thủ tướng Orban Viktor vẫn bất lực trong việc ổn định và chấn hưng nền kinh tế, nâng cao đời sống cho người dân. Các biện pháp kinh tế khắc khổ được thông qua từ đầu năm tới nay nhằm cắt giảm thâm hụt ngân sách năm 2012 xuống dưới mức trần 3% theo quy định của EU và giảm mức vay nợ đã không mang lại kết quả rõ rệt. Thậm chí, đồng forint của Hungary đã giảm giá xuống mức thấp kỷ lục so với đồng euro trong ngày 4-1. Nước này gặp nhiều khó khăn trong việc huy động vốn của các nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu. Nếu không được sự trợ giúp của Qũy Tiền tệ quốc tế (IMF) và Liên minh Châu Âu (EU) vào cuối tháng 2 này, tương lai của Hungary thật khó lường.