Bài toán “Đào tạo nghề cho nông dân”: Vẫn loay hoay lời giải

Lo ngại tính khả thi

Từ khi có đề án đào tạo nghề cho LĐNT, nhiều chuyên gia nhận định, đề án giống như việc trao cho người nông dân chiếc cần câu. Từ đây, nông dân có thể tự thoát nghèo bằng đồng ruộng, chăn nuôi, cũng như vươn lên làm giàu. Song, cũng có không ít ý kiến tỏ ra lo ngại tính khả thi, bởi, mỗi năm đào tạo 1 triệu LĐNT nhưng điều căn bản là sẽ dạy nông dân những nghề gì, làm thế nào để nông dânphát huy được khi đã ra nghề? Bằng chứng cho thấy, thời gian qua, việc đào tạo nghề cho LĐNT, đặc biệt đối với các đối tượng bị thu hồi đất nông nghiệp còn tồn tại nhiều bất cập dẫn đến hiệu quả chưa tương xứng với số tiền Nhà nước đầu tư hàng năm.

Hơn thế, chỉ tiêu đào tạo nghề LĐNT được giao về các tỉnh, thành phố, rồi từ đây, lại giao chỉ tiêu về các trung tâm đào tạo nghề. Điều này đã dẫn đến việc chạy theo số lượng cho đủ chỉ tiêu, trong khi chất lượng đào tạo còn bỏ ngỏ. Thực tế này đã khiến không ít lao động, dù đã qua đào tạo nghề nhưng không đáp ứng được yêu cầu từ phía các nhà tuyển dụng...

Đánh giá của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), cơ sở vật chất của các Trung tâm đào tạo nghề cho đối tượng LĐNT còn rất thiếu, để đạt được chỉ tiêu đào tạo 1 triệu LĐNT 1 năm là điều rất khó khăn. Bởi vậy, trong năm 2010, sẽ dành khoảng 500 tỷ đồng để đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các Trung tâm dạy nghề mới được thành lập từ năm 2009 và năm nay. Số tiền này sẽ được đầu tư với mục tiêu mỗi tỉnh có ít nhất 1 trung tâm dạy nghề được hỗ trợ đầu tư toàn diện với mức đầu tư từ 9- 12 tỷ đồng.

Bộ NN&PTNT cũng nhận định, mặc dù trong thời gian qua đã có nhiều cách làm mới, nhiều mô hình hay để đào tạo nghề cho người nông dân và cũng đã có hàng trăm nông dân được đào tạo nghề, song con số đó vẫn còn ít bởi lẽ số LĐNT thất nghiệp vẫn còn khá cao. Riêng khu vực phía Bắc, trong năm 2009 đã có hơn 63.700 nông dân thất nghiệp sau khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Tuy nhiên, đến nay, việc triển khai đề án đào tạo nghề cho LĐNT vẫn còn rất chậm. Trong khi Bộ NN&PTNT và Bộ LĐ-TB&XH vẫn chưa xác định được sẽ dạy nghề cho LĐNT như thế nào, bằng hình thức nào để có hiệu quả cao nhất.

Cần sự linh hoạt của địa phương

Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ NN&PTNT) lên phương án, thời gian dạy nghề sẽ dưới 3 tháng, gồm 4 lĩnh vực đào tạo: kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, lâm sinh, ngư nghiệp, diêm nghiệp; chế biên nông lâm thuỷ sản; quản lý tưới tiêu, cấp thoát nước và vệ sinh môi trường nông thôn; quản lý và dịch vụ nông nghiệp. Đối tượng đào tạo sẽ là LĐNT trong độ tuổi từ 16 đến 55 có nhu cầu học nghề. Mỗi LĐNT đủ điều kiện được cấp 1 thẻ trong vòng 5 năm và thẻ sẽ có giá trị trong 2 năm. Thẻ học nghề nông nghiệp sử dụng không đúng quy định sẽ bị thu hồi và xử lý theo quy định của pháp luật.

Thứ trưởng Đào Xuân Học nhận định: “Động lực nào để đổi mới các trường đào tạo nghề? Đó chính là thẻ học nghề, thứ mà cho người nông dân quyền có thể tự quyết. Có thẻ, nơi nào, trường nào đào tạo tốt thì họ tìm đến học và ngược lại”. Theo Thứ trưởng, hiện chúng ta vẫn đang trong giai đoạn thí điểm dạy nghề cho nông dân nên không quan tâm đến số lượng mà chỉ quan tâm chất lượng đào tạo. Để đạt con số 1 triệu nông dân được đào tạo một năm không thể trong thời gian ngắn mà đạt được, càng không thể làm ồ ạt.

Cũng theo Bộ LĐ-TB&XH, điểm mấu chốt quyết định sự thành công của việc đào tạo nghề nông thôn chính là việc đào tạo ngành nghề gì, số lượng bao nhiêu? Điều này phụ thuộc rất nhiều vào sự linh hoạt của địa phương. Do người dân nông thôn có nhu cầu đào tạo khá đa dạng, hơn nữa, lại bao gồm nhiều đối tượng, bởi vậy, nếu cứ đào tạo theo kiểu tổng hợp, không phân biệt độ tuổi, điều kiện sẽ khó mang lại kết quả như mong đợi. Mặt khác, để đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm và giảm nghèo cho LĐNT, phải nắm được nhu cầu học nghề của lao động ở từng vùng miền, địa phương, gắn với nhu cầu giải quyết việc làm. Bởi nếu không nắm bắt nhu cầu sẽ dẫn đến tình trạng “cái cần không dạy, cái không cần thì dạy”.

Theo đó, Bộ LĐ-TB&XH cũng đã lên kế hoạch triển khai mô hình dạy nghề LĐNT, dạy nghề theo mô hình thí điểm cho 18.000 LĐNT được chia thành 4 nhóm. Đó là nhóm lao động làm nông nghiệp, dịch vụ ở vùng núi, vùng chuyên canh; nhóm lao động trong các làng nghề ở vùng đồng bằng; nhóm nông dân chuyển nghề sang công nghiệp, dịch vụ ở vùng núi và vùng đồng bằng, trung du; nhóm đánh bắt xa bờ ở các tỉnh duyên hải miền Trung để học sửa chữa máy tàu thủy, chế biến và bảo quản thủy sản.