Bài 2: Tiêu chí “ít tiền” chưa được quan tâm đúng mức

Vẫn còn lệch chuẩn về văn hóa

Trong 19 tiêu chí xây dựng NTM, có những tiêu chí thành phố, huyện phải lo nhưng cũng có những tiêu chí thôn, xã phải đảm trách, có tiêu chí trực tiếp từng hộ dân phải tham gia như làm tốt công tác vệ sinh môi trường, làm đẹp làng xóm, xây dựng đời sống văn hóa mới… Những tiêu chí này không nhất thiết phải có nhiều tiền, tuy vậy không phải địa phương nào cũng thực hiện tốt.

Tại xã Song Phương (Hoài Đức), chưa bao giờ người dân lại hoang mang như thời gian trước và sau tết Nguyên đán Ất Mùi khi tình hình trộm cắp ở vùng quê này gia tăng một cách đột biến và trở thành điểm nhức nhối về an ninh nông thôn. Nếu như tình trạng trộm cắp gia tăng ở xã Song Phương thì tại xã Phú Túc (huyện Phú Xuyên), văn hóa nông thôn ở một bộ phận giới trẻ đã có phần bị lệch chuẩn. Tình trạng thanh niên đánh nhau, gây mất trật tự nơi công cộng liên tục xảy ra. Đặc biệt là mỗi khi các gia đình trong thôn có đám cưới, nhiều thanh niên tự ý đến dự cả khi không được mời. Chúng đòi mở nhạc lớn để nhảy như ở vũ trường; rồi đi xe máy không đội mũ bảo hiểm lạng lách, hù dọa người đi đường. Mới đây nhất, đám cưới con ông Đặng Văn Hùng, thôn Lưu Xá khi chuẩn bị dẫn dâu về, một tốp thanh niên (không phải bạn của cô dâu hay chú rể) trang phục lố lăng, đầu tóc xanh đỏ đi trước đến nhà chú rể, sau khi được mời uống nước đã tự ý vào nhà lấy đồ ăn mặn ra ăn tại điểm chuẩn bị tổ chức lễ thành hôn khiến người nhà chú rể hết sức ngỡ ngàng. Rồi chuyện xô sát giữa thanh niên hai làng khiến một thầy giáo ở thôn Lưu Đông vô cớ bị thanh niên thôn Lưu Thượng đánh gây thương tích trên đường đi dạy học về qua làng Lưu Thượng…

Tất cả những điều trên khiến cho nhiều người, đặc biệt là những người lớn tuổi tỏ ra bức xúc.

Nhiều tiêu chí chưa đồng bộ

Có thể thấy tồn tại lớn nhất ở vùng nông thôn hiện nay là ô nhiễm môi trường, nhất là ở những làng nghề truyền thống. Theo báo cáo của Sở Công thương Hà Nội, tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số làng nghề phát triển đã đến mức nghiêm trọng như: Khí, bụi, tiếng ồn, nguồn nước, chất thải rắn..., đặc biệt là ở các làng nghề chế biến nông sản thực phẩm, cơ kim khí, chế biến lâm sản, dệt may... Việc xử lý ô nhiễm tại các làng nghề còn yếu kém do thiếu vốn và các hộ sản xuất xen kẹt trong các khu dân cư. Ở một số nơi, dù đã được Nhà nước đầu tư dự án điểm xử lý ô nhiễm môi trường như tại làng nghề sản xuất miến xã Tân Hòa (Quốc Oai) đã hoàn thành công tác đầu tư xây dựng và bàn giao cho xã Tân Hòa quản lý vận hành. Tuy nhiên, mô hình này rất khó triển khai đồng bộ cho các làng nghề do kinh phí đầu tư lớn và đòi hỏi mỗi hộ sản xuất phải dành ra diện tích đất khá lớn.

Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Phú Xuyên Nguyễn Tùng Lâm dẫn chứng, Phú Xuyên có nhiều làng nghề phát triển, cũng là nguyên nhân gia tăng ô nhiễm. Ví dụ như tại thôn Xảo Hạ (xã Quang Lãng) và thôn Bái Đô (Tri Thủy), hàng nghìn hộ dân đang phải sống chung với mùi hôi thối từ chất thải của các lò mổ trâu. Song khi đặt vấn đề về tình trạng ô nhiễm môi trường và chất lượng cuộc sống, đa số người dân tại hai thôn này đều cho rằng, họ phải chấp nhận "sống chung với ô nhiễm" vì đây là nghề mưu sinh. Tuy nhiên, nếu từng hộ làm nghề đều có ý thức bảo vệ môi trường trong giết mổ, thực hiện các biện pháp thu gom đổ rác và xả thải hợp lý cũng có thể giảm thiểu ô nhiễm môi trường cho cộng đồng và chính bản thân họ.

An ninh trật tự, văn hóa, xã hội, môi trường là nhóm tiêu chí quan trọng trong xây dựng NTM. Trong khi các tiêu chí khác để hoàn thành được cần hàng chục tỷ đồng để đầu tư, xây dựng thì với những tiêu chí này, cần nhất là sự thay đổi trong nhận thức của cán bộ, nhân dân và chủ động tham gia. Tại hội nghị giao ban quý I BCĐ Chương trình 02, Phó Chủ tịch UBND TP Trần Xuân Việt đã thẳng thắn chỉ ra rằng, trong số 19 tiêu chí xây dựng NTM, rất nhiều tiêu chí không cần kinh phí nhưng việc thực hiện những tiêu chí này kết quả vẫn chưa cao, trong đó có tiêu chí môi trường nông thôn. "Ô nhiễm môi trường ở nông thôn sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sống của người dân. Đặc biệt, ô nhiễm còn ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm, an toàn vệ sinh thực phẩm, do đó nông sản sẽ không đạt được giá trị cao" - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội khẳng định.