Bài 2: Dự án dở dang, ô nhiễm ngập tràn

Còn nhớ 4 năm trước, đây là hồ đầu tiên được UBND thành phố ký quyết định giao cho Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu tổng hợp Hà Nội (Geleximco) làm chủ đầu tư để cải tạo. Hôm khởi công, người đông như trảy hội. Người dân, các sở, ban, ngành, chính quyền các cấp kéo về đông đủ, chủ đầu tư còn mời cả ca sĩ nổi tiếng về hát chào mừng quan khách. Ấy vậy mà…

Bức xúc vì ô nhiễm

Người dân ở tổ 103 phường Vĩnh Tuy đang ngày đêm sống trong bức xúc vì môi trường xung quanh "Ao cá Bác Hồ" đang ô nhiễm trầm trọng kể từ khi việc cải tạo hồ phải dừng lại do không thể giải phóng mặt bằng (GPMB). Hồ mới chỉ được nạo vét bùn lòng và kè ở mạn Tây và Nam, nơi không có cư dân ở. Giờ cỏ đã mọc um tùm. Ông Hoàng Mạnh Hùng, năm nay 78 tuổi, đã 58 năm tuổi Đảng và cũng làm tổ trưởng hơn 25 năm, cho biết: "Hồ này bây giờ không ai quản lý nên bị ô nhiễm và bị người dân ở mạn Đông và mạn Bắc lấn chiếm ra sát mép hồ".

Những hộ dân ở sát mép hồ không những lấn chiếm mà còn xả nước thải sinh hoạt ra hồ khiến cho hồ đã ô nhiễm nay lại càng ô nhiễm. Và cũng chính những hộ dân này đã khăng khăng không cho cán bộ vào đo đất để thực hiện khâu hỗ trợ đền bù GPMB. Ông Hùng khẳng định, cũng đã có hộ định cho cán bộ vào đo và có hộ muốn đi nhưng thấy một số hộ, trong đó có cả hộ của đồng chí bí thư chi bộ cũ, không cho đo đất nên họ cũng chây ỳ theo. Khi không GPMB được, sau vài tháng thi công, công nhân và phương tiện rút đi hết để lại một chiếc hồ cải tạo dở dang, ô nhiễm ngày càng trầm trọng.

Nằm trong danh sách 15 hồ được cải tạo trong đợt 1 của đề án còn có hồ Tứ Liên trên địa bàn quận Tây Hồ cũng cùng chung số phận với "Ao cá Bác Hồ" ở phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng. Theo kế hoạch được giao, Công ty cổ phần Đầu tư phát triển công nghệ Mefrimex được UBND thành phố chọn làm chủ đầu tư dự án cải tạo đồng bộ hồ Tứ Liên với diện tích 2,5ha, tổng mức đầu tư trên 20 tỷ đồng. Được khởi công khá muộn, cuối tháng 1-2011, theo dự kiến, chủ đầu tư sẽ thực hiện các hạng mục như nạo vét bùn lòng hồ, cải tạo kè hồ, xây dựng đường dạo, trồng cây xanh, lắp điện chiếu sáng... Nhưng chỉ sau thời gian ngắn rầm rộ thi công, dự án bỗng "tắc" lại và "án binh bất động" đến tận bây giờ! Hiện toàn bộ mặt hồ Tứ Liên đã biến thành ao bèo, cỏ dại che kín toàn bộ mặt nước. Phía bờ nằm sát các hộ dân ngập ngụa trong rác thải, mùi xú uế bốc lên nồng nặc.

Sáng 7-5, khi có mặt tại hồ Đầm Khê (quận Hà Đông) một trong những hồ được khởi công cải tạo trong năm 2010, chúng tôi chứng kiến cảnh tượng hãi hùng khi mặt hồ đầy cá chết nổi lềnh phềnh trên mặt nước, không khí nặng mùi hôi tanh. Một phụ nữ đã luống tuổi nhà ở ngay sát mép hồ cho biết, cá chết từ cách đây 2 ngày và vẫn chưa thấy người đến thu dọn. Hồ Đầm Khê có tổng diện tích gần 5ha, được khởi công cải tạo môi trường vào tháng 6-2010 do Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 5 (CIENCO 5) là tài trợ chính (chủ đầu tư) cùng kết hợp với một số đơn vị thực hiện như Công ty TNHH Tập đoàn Nam Cường, Công ty cổ phần Đầu tư đô thị Văn Phú - Invest... Dự kiến thời gian thực hiện dự án ở giai đoạn I là 6 tháng và giai đoạn II cũng 6 tháng. Thế nhưng, đến giờ cơ sở hạ tầng của hồ chưa được hoàn chỉnh. Bờ hồ phía Bệnh viện Hà Đông vẫn đang xây dựng rãnh thoát nước, đất đá, vật liệu xây dựng ngổn ngang. Hồ mới chỉ được nạo vét bùn đất lòng hồ và chưa xây dựng xong hệ thống kè, đường đi bộ quanh hồ.

Mong đợi ngậm ngùi

Trong khi các chủ đầu tư dừng dự án vì vướng GPMB hay vì chưa bố trí được vốn thì người dân sống quanh các hồ đang làm dở dang phải sống cùng ô nhiễm. Anh Hưng sống ở phường Quang Trung (Hà Đông) cho biết: "Họ vừa khai trương hồ câu. Nhà nước cải tạo hồ Đầm Khê để trở thành hồ sinh thái, chống ô nhiễm môi trường sao lại cho nuôi cá?". Anh Hưng phân tích, nuôi cá tất nhiên phải dùng thức ăn cho cá nên không thể tránh khỏi ô nhiễm. Đúng như lời anh Hưng, ở bờ hồ phía gần Bệnh viện Hà Đông có một số chòi câu và trưng một tấm biển, ghi rõ là "Hồ câu Tiến Đạt, khai trương ngày 9-3-2014".

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, ông Vũ Ngọc Phụng, Phó Chủ tịch UBND quận Hà Đông cho biết, quận đã giao Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng quận phối hợp với chủ đầu tư CIENCO 5 để tiến hành thực hiện các thủ tục bàn giao, đồng thời đánh giá hiện trạng công trình để tiếp tục đầu tư giai đoạn II. Tuy nhiên, ngày 7-5, ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Trưởng ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng quận Hà Đông, khẳng định quận Hà Đông chưa được nhận bàn giao hồ Đầm Khê nên việc quản lý vẫn nằm trong "tầm kiểm soát" của CIENCO 5, địa phương khó can thiệp.

Sự bất cập khi công trình chưa được bàn giao để có thể đầu tư tiếp đã dẫn đến những lo lắng của người dân trong khu vực. Rõ nhất là tình trạng mất an toàn vì đường giao thông chạy quanh mép hồ đã có nhưng hàng rào bảo vệ, điện thắp sáng thì vẫn chưa được đầu tư xây dựng. Ông Bình, một người dân sống gần khu vực hồ than rằng: "Hằng ngày có rất nhiều người chạy thể dục quanh hồ, người già như chúng tôi không may mà sảy chân thì chỉ có nước lao thẳng xuống hồ. Nguy hiểm hơn là những gia đình có con nhỏ sinh sống ở đây, họ phải canh chừng rất cẩn thận". Một thực trạng đáng quan tâm khác là vì đường giao thông trên bờ vẫn chưa được xây dựng nên cây cối mọc um tùm, nhiều người dân đã tận dụng để trồng rau.