Bài 1: Thúc đẩy thương mại, đầu tư và cải cách kinh tế

LTS: Việc kết thúc quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - tổ chức chiếm 40% giá trị buôn bán toàn cầu với sức mua mạnh mẽ, với những điều khoản tự do cho hoạt động đầu tư, thương mại đã đặt các nước tham gia vào một viễn cảnh sáng lạn hơn. Vấn đề đặt ra là có sự chuẩn bị để chủ động tận dụng thời cơ cũng như giảm thiểu những hạn chế để làm chủ tình huống, hướng tới mục tiêu thu được lợi ích tối đa cho nền kinh tế… Báo Hànộimới giới thiệu loạt bài viết về vấn đề này.

Bài 1: Thúc đẩy thương mại, đầu tư và cải cách kinh tế

Hiệp định TPP được xem là hình mẫu hợp tác, với những điều kiện thuận lợi nhất để phát triển kinh tế trong thế kỷ XXI. Nhiều tổ chức quốc tế cũng như trong nước đều nhận định, Việt Nam sẽ là nước được hưởng lợi nhiều nhất sau khi TPP được ký kết, trong đó có việc thúc đẩy thương mại, đầu tư và cải cách kinh tế…

Theo nhận định của Bộ Công thương, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng rõ rệt - tăng tới 68 tỷ USD - tương ứng với hơn 28% vào năm 2025 nhờ tác động của TPP. Giới chuyên gia nhất quán về quan điểm này và nhấn mạnh về sự tăng trưởng vượt bậc của hoạt động xuất khẩu sẽ diễn ra so với kịch bản nếu không tham gia TPP. Hàng loạt hàng hóa, sản phẩm là thế mạnh của Việt Nam sẽ được tiếp sức bởi thuế suất bằng 0%. Đây là "cú hích" rất mạnh, tác động trực tiếp đến cộng đồng doanh nghiệp (DN) trong nước. Họ đang đứng trước cơ hội được phát huy tiềm năng, thực lực để sản xuất và xuất khẩu vào 11 thị trường, với tổng số gần 1 tỷ người tiêu dùng. Điều đáng nói là với thuế suất ưu đãi đặc biệt như trên nên hàng hóa của Việt Nam sẽ có lợi thế về giá và điều đó cũng đồng nghĩa với việc tránh được nguy cơ bị cạnh tranh từ các nước nằm ngoài khuôn khổ TPP. Một số mặt hàng được hưởng lợi, dự báo sẽ tăng trưởng mạnh, với lợi nhuận khá cao như: Dệt may, da giày, điện thoại, đồ gỗ, thủy sản… Riêng ngành Dệt may còn có nhiều lợi ích dài hạn và có ý nghĩa to lớn khi mỗi 1 tỷ USD trong kim ngạch xuất khẩu sẽ trực tiếp tạo ra khoảng 200.000 việc làm mới. Như vậy, sự tăng trưởng xuất khẩu nói chung cũng sẽ góp phần ổn định, bảo đảm an sinh xã hội.

Nếu xét về cơ cấu hàng xuất khẩu thì phần lớn chủng loại hàng của Việt Nam và các nước thành viên TPP lại có tính chất riêng biệt, có thể bù đắp cho nhau. Đây cũng là một thực tế tự nhiên và "vô tình" tạo ra sự thuận lợi to lớn về cơ hội, tâm lý an tâm để DN Việt Nam chủ động đầu tư làm hàng xuất khẩu mà không phải đối phó với tình trạng "đụng hàng".

Theo TS Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, làn sóng đầu tư nước ngoài (ĐTNN) sẽ sớm xuất hiện, thông qua việc các nước đã phát triển đồng thời là thành viên TPP tăng cường đầu tư vào Việt Nam. Đặc biệt, DN Mỹ sẽ đầu tư với tốc độ rất nhanh để thiết lập chuỗi sản xuất - cung ứng tại Việt Nam và điều đó sẽ nhanh chóng cải thiện vị trí trong bảng xếp hạng ĐTNN của họ; thậm chí DN nước này sẽ chiếm ngôi vị số một. Đây cũng là xu thế đang ngày càng rõ ràng, với điểm nhấn là kết quả thu hút vốn ĐTNN được coi là có sự bứt phá mạnh trong 9 tháng vừa qua. Giới chuyên gia kinh tế cũng nhận định, với lợi thế về thuế suất thấp, lực lượng lao động dồi dào cũng như vị trí địa lý đặc biệt thuận lợi cho hoạt động giao thương, Việt Nam sẽ sớm đón làn sóng ĐTNN ở quy mô lớn hơn hẳn thời gian vừa qua.

Đáng lưu ý, sự quan tâm và những hành động sẵn sàng gia tăng đầu tư và thương mại ở Việt Nam của giới DN nước ngoài tương đồng và đáp ứng những yêu cầu cải cách thể chế kinh tế của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Đây là một trùng hợp mang nhiều ý nghĩa nhưng không phải là ngẫu nhiên mà đã có sự chuẩn bị, vận động theo hướng sẵn sàng thực hiện các nội dung hợp tác quốc tế mà Việt Nam đã cam kết. Điều đó dựa trên cơ sở là sự đồng thuận, chia sẻ với nhà đầu tư và không ngừng cải thiện chất lượng đầu tư - kinh doanh để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Giới chuyên gia cũng cho rằng: Nên tranh thủ thời gian, tăng tốc độ cải cách thể chế kinh tế nhằm xác lập khung pháp lý, hội tụ các điều kiện đầy đủ của một nền kinh tế thị trường. Đây sẽ là sự chuyển đổi hợp quy luật và không thể có sự lựa chọn thay thế khác khi Việt Nam hội nhập quốc tế nói chung và TPP nói riêng. Nói cách khác, TPP vừa là mục tiêu, nhưng cũng là thách thức để tác động khiến cơ quan hoạch định chính sách và quản lý phải thay đổi để đáp ứng "luật chơi" mới theo chuẩn cao nhất của thế giới. Việc thay đổi thể chế kinh tế là vấn đề rất cơ bản, mà Nhà nước đóng một vai trò tốt hơn trong thúc đẩy đầu tư, thương mại và sản xuất, kinh doanh, nhưng phải minh bạch hóa các vấn đề như cạnh tranh, sở hữu trí tuệ, mua sắm chính phủ, thương mại điện tử, tiêu chuẩn lao động, tiêu chuẩn môi trường hay các vấn đề liên quan đến xử lý tranh chấp…

Quá trình chuẩn bị tham gia, nhất là sau khi ký kết TPP sẽ là sự thay đổi, tập dượt liên tục để vươn lên đẳng cấp cao hơn của nền kinh tế.