Bài 1: Nỗi lo nguyên liệu đầu vào

LTS: Thị trường bánh trung thu đang ngày càng sôi động hơn với hàng trăm thương hiệu khác nhau. Từ những doanh nghiệp sản xuất có tên tuổi, cho đến các làng nghề truyền thống, những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình đều "tung" ra thị trường đủ kiểu mẫu mã. Dù đa dạng về chủng loại, giá cả, phục vụ mọi nhu cầu nhưng chất lượng của những loại bánh trung thu này như thế nào thì vẫn là nỗi lo đối với người tiêu dùng.

Bài 1: Nỗi lo nguyên liệu đầu vào

Năm nào cũng vậy, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) đối với bánh trung thu là điều mà người tiêu dùng đặc biệt quan tâm, nhất là khi các sản phẩm không rõ nguồn gốc, các hóa chất để chế biến nguyên liệu làm nhân, không chứng minh được nguồn gốc, xuất xứ… vẫn len lỏi trên thị trường. Mỗi dịp Trung thu đến lại dấy lên mối lo về nguy cơ ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm...

Bánh "handmade" có an toàn?

Lo ngại về ATVSTP, những năm gần đây, phong trào tự làm bánh, đặc biệt là bánh trung thu "handmade" (sản xuất thủ công) đang " nở rộ". Không chỉ dừng lại ở việc cho ra lò những loại bánh truyền thống, mùa Trung thu năm nay, nhiều bà nội trợ đã sáng tạo thêm nhiều loại bánh dẻo, nướng với đủ các màu sắc, hương vị khác nhau. Cùng với đó, việc mua nguyên liệu để tự làm và bán bánh trung thu đã trở thành một "cơn sốt" thực sự.

Có "cầu" thì ắt có "cung", rất nhiều cửa hàng bán nguyên vật liệu làm bánh trung thu được mở ra, với tiêu chí giúp người tiêu dùng tự làm ra các loại bánh theo sở thích. Theo chỉ dẫn của một người bạn có "thâm niên" làm bánh "handmade", phóng viên Báo Hànộimới đã tìm đến khu vực chợ Đồng Xuân và phố Hàng Buồm - nơi được mệnh danh "không thiếu thứ gì" với các gian hàng bày bán đủ loại, từ khuôn làm bánh, bột làm bánh, nước màu, nhân khoai môn, nhân đậu đỏ, trứng muối, mỡ muối, lạp xưởng đến nước tạo hương vị, khay, túi, hộp đựng bánh… Tại đây có cả nhân bánh được làm sẵn, gồm đủ các loại như đậu xanh, hạt sen, nhân thập cẩm…

Điều dễ nhận thấy, các loại nguyên liệu dùng để làm bánh trung thu đều được đóng gói sơ sài, hoặc đựng trong các vật dụng không bảo đảm vệ sinh và không ghi nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ. Bột làm bánh nướng có giá 25-30.000 đồng/kg; bột làm bánh dẻo 50-60.000 đồng/kg; nhân bánh (khoai môn, đậu xanh, hạt sen, thập cẩm…) 60-90.000 đồng/kg; lạp xưởng 100-120.000 đồng/kg… Các loại nước đường, nước hoa bưởi, nước tro tàu (có công dụng làm mềm vỏ bánh và giữ màu cho bánh nướng)… với giá dao động từ 40 đến 100.000 đồng/lít, được đựng trong những chiếc can nhựa cũ kỹ, nhãn mác chỉ là những dòng chữ nguệch ngoạc được người bán hàng viết lên.

Khi được hỏi về nguồn gốc, xuất xứ của những nguyên liệu làm bánh trung thu "handmade", một người bán hàng tại chợ Đồng Xuân tỏ ra khó chịu: Cửa hàng tôi đã kinh doanh mặt hàng này từ nhiều năm nay; các nguyên liệu này đều được mua ở những địa chỉ tin cậy. Không chỉ đáp ứng nhu cầu làm bánh của các bà nội trợ, các nguyên liệu bày bán ở đây chủ yếu bán buôn cho các cơ sở sản xuất bánh lớn. "Lượng nguyên liệu bán ra nhiều lắm nhưng đến nay chưa nhận được phản hồi nào từ người mua về chất lượng không bảo đảm hay gây ra ngộ độc cho người sử dụng…" - người bán hàng này khẳng định.

Sẽ kiểm tra gắt gao...

Chất lượng bánh trung thu đã thật sự là nỗi lo của người tiêu dùng, khi mấy ngày gần đây, một lượng nhân bánh không rõ nguồn gốc đã được "tuồn" về Hà Nội. Thế nên việc các cửa hàng bán bánh trung thu "handmade" sử dụng những nguyên vật liệu chế biến sẵn, khiến không ít người cảm thấy hoang mang.

Theo thống kê sơ bộ của Chi cục ATVSTP Hà Nội, từ ngày 1-9 đến nay, các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành của thành phố và Phòng Y tế các quận, huyện đã tiến hành kiểm tra 125 cơ sở sản xuất bánh trung thu, trong đó xử lý vi phạm 25 cơ sở với số tiền phạt hơn 62 triệu đồng. Ngoài ra, qua kiểm tra còn thu giữ 1.000kg nhân bánh từ Trung Quốc "tuồn" vào Việt Nam không rõ nguồn gốc. Các đoàn kiểm tra đã tiến hành lấy 17 mẫu bánh để xét nghiệm. Kết quả sẽ được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng trong những ngày tới.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Tiến, Viện Dinh dưỡng quốc gia, bánh trung thu được chế biến bằng các công nghệ khác nhau, từ thủ công đến dây chuyền công nghiệp ở nhà máy hay tại hộ gia đình. Mỗi loại nguyên liệu (bột, nhân, gia vị...) đều có nguy cơ ô nhiễm vi sinh vật gây nên các loại bệnh như: Tụ cầu, tả, lỵ, thương hàn, ký sinh trùng... Ngoài ra, mỗi loại bánh đều có nguy cơ ô nhiễm hóa chất độc hại (chất tăng trọng, kháng sinh cấm, chất bảo quản, hóa chất bảo vệ thực vật, chất tạo màu cấm sử dụng...). Thêm nữa, điều kiện vệ sinh nơi chế biến, dụng cụ chế biến, dụng cụ bảo quản bánh, đều có nguy cơ chứa đựng các tác nhân gây ô nhiễm bánh. Việc không bảo đảm ATVSTP của một công đoạn hay nhiều công đoạn làm bánh, có nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm cấp tính, mạn tính, bệnh truyền qua thực phẩm và làm ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của người sử dụng.

Ông Nguyễn Đắc Lộc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công thương Hà Nội) cho rằng, tâm lý của người tiêu dùng hiện nay là chọn các nhãn hiệu bánh nổi tiếng, các cơ sở sản xuất có địa chỉ, thương hiệu, công bố chất lượng rõ ràng để mua đã góp phần làm cho việc sản xuất, kinh doanh bánh trung thu dần được ổn định. Tuy nhiên, Trung thu năm nay, Chi cục vẫn tăng cường kiểm tra các loại bánh có thương hiệu nổi tiếng, cả ở nội thành và ngoại thành, vì có thể, nội thành bán bánh bảo đảm chất lượng nhưng ngoại thành lại tuồn hàng không bảo đảm chất lượng. Cùng với đó, Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội sẽ kiểm tra sát sao nguồn gốc nguyên liệu làm bánh trung thu gia công và "handmade" tại các làng nghề và hộ sản xuất trên địa bàn Hà Nội.